De Iraanse nucleaire wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh werd in november 2020 geliquideerd door de Mossad met inzet van een machinegeweer dat door kunstmatige intelligentie werd aangestuurd, zonder agenten ter plaatse. De aanval nam minder dan een minuut in beslag en verwondde niemand anders, inclusief de vrouw van de wetenschapper die naast hem in de auto zat.
Dat schrijft The New York Times afgelopen zaterdag op basis van interviews met Amerikaanse, Israëlische en Iraanse functionarissen. Israël koos een speciaal model van het Belgische MAG-machinegeweer van wapenfabrikant FN en bevestigde dat aan een geavanceerde robot. Het apparaat woog ongeveer een ton en werd voor de operatie in kleine delen Iran binnengesmokkeld en vervolgens in elkaar gezet.
Sinds de Mossad in 2004 de opdracht heeft gekregen om te voorkomen dat Iran kernwapens krijgt voert de Israëlische geheime dienst een campagne uit van sabotage en cyberaanvallen op de nucleaire verrijkingsinstallaties van Iran. Het jaagt ook op de experts die het nucleaire wapenprogramma van Iran leidden.
Sinds 2007 zijn vijf Iraanse nucleaire wetenschappers om het leven gebracht en een ander verwond. De meeste van die wetenschappers werkten onder Fakhrizadeh aan wat volgens Israëlische inlichtingenfunctionarissen een geheim programma is om een kernkop te bouwen, klein genoeg om op de langeafstandsraketten van Iran te passen.
Toen president George W. Bush Jeruzalem in 2008 bezocht, speelde premier Ehud Olmert hem een opname af van een gesprek dat volgens Israëlische functionarissen kort daarvoor had plaatsgevonden tussen een man die zij identificeerden als Fakhrizadeh en een collega. Volgens drie mensen die de opname hebben gehoord, sprak Fakhrizadeh expliciet over zijn voortdurende pogingen om een kernkop te ontwikkelen.
Israël volgde de carrière van Fakhrizadeh op de voet sinds 2007 en begon met de voorbereidingen voor een aanslag eind 2019 en begin 2020, na een reeks ontmoetingen tussen Israëlische en Amerikaanse functionarissen, waaronder de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump.
Fakhrizadeh, 59, natuurkundige, officier in de Islamitische Revolutionaire Garde en professor aan de Imam Hussein Universiteit in Teheran, negeerde waarschuwingen voor een mogelijke aanslag en sloeg voortdurend de adviezen van zijn beveiligingsteam in de wind. Hij nam bedreigingen op zijn leven niet langer serieus en weigerde een gepantserde auto of een chauffeur.
Eerder in 2009 was hij ook al doelwit geweest van een liquidatie, toen een hitteam klaar stond om hem te doden, maar de operatie werd afgeblazen omdat de Mossad een hinderlaag vreesde.
Voor de Mossad is het een gouden regel dat als agenten niet veilig weg kunnen komen er geen operatie is, wat betekent dat een plan waterdicht moet zijn. Als er zelfs geen agenten aan te pas hoeven komen, is de vergelijking in het voordeel van de operatie.
Maar een enorm, niet-getest, geautomatiseerd machinegeweer levert een reeks andere problemen op. De eerste is om het wapen het land binnen te krijgen. De geavanceerde robot die Israël Iran binnensmokkelde was vergelijkbaar met een Sentinel 20 van de Spaanse defensie-aannemer Escribano.
Het machinegeweer, de robot, zijn componenten en accessoires wogen samen ongeveer een ton. De apparatuur werd in de kleinst mogelijke onderdelen afgebroken en stuk voor stuk het land in gesmokkeld, op verschillende routes en tijden. Vervolgens werd het in het geheim weer in elkaar gezet in Iran.
Een ander probleem was de besturing op afstand. Ook al communiceerde de computer met de controlekamer via satelliet en verzond gegevens met de snelheid van het licht, er zou een vertraging optreden: wat de bestuurder op het scherm zag was al een moment oud, het aanpassen van het doel om te compenseren zou ook weer tijd in beslag nemen, terwijl de auto van Fakhrizadeh in beweging was.
De tijd die nodig was voor de camerabeelden om de bestuurder op afstand te bereiken en voor de reactie van de bestuurder om het machinegeweer te bereiken, exclusief zijn reactietijd, werd geschat op 1,6 seconden. Genoeg vertraging om het best gerichte schot te laten mislukken.
De kunstmatige intelligentie werd geprogrammeerd om voor de vertraging, de terugslag van het machinegeweer en de snelheid van de auto te compenseren.
Een ander probleem was om met zekerheid vast te stellen dat het Fakhrizadeh was die de auto bestuurde en niet een van zijn kinderen, zijn vrouw of een lijfwacht.
Israël mist de capaciteiten in Iran die het op andere plaatsen heeft waar het drones gebruikt om een doelwit te identificeren vóór een aanval. Een drone die groot genoeg is voor een reis naar Iran is te opvallend om te gebruiken en kan de hele operatie blootleggen.
De oplossing was om een auto, rustend op een krik met een ontbrekend wiel, te plaatsen op een kruising bij de weg waar voertuigen die op weg waren naar Absard een bocht moesten maken, ongeveer een kilometer van de kill-zone. In dat voertuig zat een camera.
In november werd het computerwapen van de Mossad bevestigd aan een blauwe Nissan Zamyad-pick-up truck en door Iraanse agenten van de Israëlische geheime dienst bij een kruispunt gezet. In de auto waren explosieven geplaatst, zodat het bewijs na de liquidatie zou worden vernietigd. Dit liep niet geheel volgens plan.
Toen het voertuig van Fakhrizadeh op de kruising arriveerde, vertraagden de overige voertuigen in het konvooi voor een verkeersdrempel, waarna de Mossad Fakhrizadeh konden identificeren als de bestuurder van de Nissan. Ze lieten een kogelregen los en raakten de auto onder de voorruit.
Het is niet bekend of Fakhrizadeh door de initiële schoten gewond raakte, maar zijn auto zwenkte uit en kwam tot stilstand, waarna hij uitstapte en voor de open deur hurkte. Hij werd vervolgens door drie kogels in zijn rug geraakt en viel neer.
De eerste lijfwacht arriveerde ter plaatse met een wapen en “keek rond naar de aanvaller, schijnbaar verward.”
De vrouw van Fakhrizadeh rende naar hem toe en ging naast hem op de weg zitten. De blauwe vrachtwagen explodeerde toen, maar de uitrusting bleef grotendeels intact, hoewel zwaar beschadigd.
Er werden in totaal 15 kogels afgevuurd en de hele liquidatie was in minder dan 60 seconden voorbij, meldde de New York Times. Niemand anders werd geraakt of raakte gewond.
De nieuwsberichten uit Iran die middag waren verwarrend, tegenstrijdig en veelal onjuist.
Een team van moordenaars zou langs de weg gewacht hebben tot Fakhrizadeh voorbij reed, aldus een rapport. Bewoners hoorden een grote explosie gevolgd door intens machinegeweervuur, zei een ander. Een vrachtwagen ontplofte voor de auto van Fakhrizadeh, waarna vijf of zes gewapende mannen uit een nabijgelegen auto sprongen en het vuur openden. Een social media-kanaal dat is aangesloten bij de Islamitische Revolutionaire Garde meldde een intense vuurgevecht tussen de lijfwachten van dhr. Fakhrizadeh en maar liefst een dozijn aanvallers. Meerdere mensen werden gedood, aldus getuigen.
Een van de meest vergezochte accounts verscheen een paar dagen later.
Verschillende Iraanse nieuwsorganisaties meldden dat de aanslag was gepleegd door een killer-robot en dat de hele operatie op afstand was bestuurd. Deze berichten waren in directe tegenspraak met de vermeende ooggetuigenverslagen van een vuurgevecht en berichten dat enkele aanvallers waren gearresteerd of gedood.
Iraniërs bespotten het verhaal als een transparante poging van een regime wat in de verlegenheid was gebracht omdat het een de best bewaakte figuren van het land niet kon beschermden.
Thomas Withington, een analist voor elektronische oorlogsvoering vertelde de BBC dat de theorie over een robot met “een gezond korreltje zout” moest worden genomen en dat de beweringen van Iran niets meer waren dan “cool buzzwords”.
Maar zoals de New York Times schrijft, deze keer was er wel een killer-robot.
Het verhaal van wat er die middag is gebeurd en de gebeurtenissen die eraan voorafgingen zijn gebaseerd op interviews met Amerikaanse, Israëlische en Iraanse functionarissen, waaronder twee inlichtingenfunctionarissen die bekend zijn met de details van de planning en uitvoering van de operatie, en verklaringen van de familie vanFakhrizadeh aan de Iraanse nieuwsmedia.
De operatie wordt volgens het verslag als een succes beschouwd, gezien het “ernstig falen van de beveiliging van de Iraanse Revolutionaire Garde, uitgebreide planning en toezicht door de Mossad, en een aan fatalisme grenzende onverschilligheid aan de kant van de heer Fakhrizadeh.”
“Het opgevoerde, op afstand bestuurbare machinegeweer voegt zich nu bij de gevechtsdrone in het arsenaal aan hightech wapens voor gerichte moorden op afstand”, en zal “waarschijnlijk de wereld van veiligheid en spionage hervormen”, meldde de New York Times.
Ontvang gratis onze nieuwsbrieven!
