In de week van de dodenherdenking is Shevan Rene slachtoffer geworden van een antisemitische aanval in de trein van Amsterdam naar Utrecht. Een Nederlandse voetbalsupporter – van Ajax nog wel – zag zijn keppel en begon hem onder andere uit te schelden voor k*nkerjood en bleef achter hem aan lopen in de trein. De NS-medewerkers grepen niet in en een van de medewerkers gaf aan dat het dragen van een keppel niet slim is. In dit artikel vind je een overzicht van de gebeurtenissen en een interview met Shevan Rene.
Wat is er gebeurd?
Afgelopen zondag was Shevan in Amsterdam om daar struikelstenen schoon te maken met anderen, in het kader van de actie ‘Make their memory shine‘ van Standwithus Nederland. Terug in de trein naar Utrecht, hij had zijn keppel nog op, werd hij belaagd door een man. We weten inmiddels dat het een Nederlandse Ajax-supporter was. De man begon hem uit te schelden, riep dingen als ‘k*nkerjood’, ook homofobe teksten en ‘Hamas, Hamas, Joden aan het gas’ en ging maar door. Shevan liep weg, maar de man bleef achter hem aan lopen. Ondertussen maakte de man foto’s en filmpjes van Shevan terwijl hij hem trots bleef uitschelden en intimideren. Shevan is zeer aangedaan door deze ervaring en slaapt en eet sindsdien slecht.
Hoe werd hierop gereageerd door omstanders en de NS?
Er werd niet echt ingegrepen door medepassagiers, en ook niet door de NS. Een paar passagiers waren wel aardig voor hem en hij heeft de contactgegevens gekregen van een getuigen. En de NS? Een conducteur gaf achteraf aan op de camerabeelden te hebben gezien wat er gebeurde, maar niet te hebben ingegrepen omdat hij geen beveiliger is. Toen Shevan aangekomen was in Utrecht en in gesprek ging met medewerkers van de NS, zei een van hen onder andere dat het “niet slim” was om een keppel te dragen. En sowieso waarom hij een keppel droeg, dat deden Joden toch alleen op zaterdag? Hij heeft veel met de NS gesproken en kwam maar niet verder, vandaar dat hij besloot om zijn verhaal te delen in de hoop de NS te kunnen bewegen tot actie.
Reactie op social media
Rene Shevan deelde zijn verhaal met enige mensen uit de Joodse gemeenschap, waarna dit bericht zich behoorlijk snel verspreidde. Op Facebook en op Twitter werd het bericht gedeeld door o.a. Esther Voet, Ronny Naftaniel, het Cidi en zelfs rapper Typhoon. Er werden enkele artikelen aan besteed. Veel mensen spraken hun steun uit voor Shevan en spraken ook de NS er op aan. Inmiddels lijkt de NS wakker geworden. NS schreef als reactie op de tweet van Ronny dat ze het nu serieus nemen, graag contact opnemen en dit oplossen. Ronny gaf aan dat dit groter is en moet zorgen dat ze hun personeel moeten opleiden om adequaat met dergelijke situaties om te gaan. Smadar van Shalom uit Israël had als reactie een krachtig filmpje geplaatst waarin ze uitlegde dat zij zelf uit Nederland is geëmigreerd omdat haar kind niet met keppel over straat kon.
Deze situatie staat natuurlijk niet op zichzelf. Shevan is eerder gewelddadig benaderd, soms vanwege zijn Joodse identiteit, soms vanwege zijn geaardheid. Deze casus gaat over ons allemaal. In een vrij land hoor je op elke hoek van elke straat veilig een keppeltje op te kunnen hebben, of een hoofddoek, of hand in hand te lopen met iemand van hetzelfde geslacht etc. Blaming the victim hoort niet thuis in zo’n vrij land. Zeker in de week van 4 en 5 mei moeten we daarvan leren, zegt ook Shevan.
En nu?
Shevan gaat aangifte doen. Het Cidi heeft aangegeven hem daarbij te zullen helpen en ook de NS hierop aan te spreken. Inzet zal allereerst een excuus moeten zijn, en een plan om te zorgen dat het personeel voortaan in dergelijke situaties zowel op het moment zelf als daarna adequaat zal reageren.
Wie is Rene Shevan?
Shevan Rene heeft een Nederlands paspoort, maar is geboren Syrische Jood. Hij heeft in Syrië vastgezeten om zijn identiteit en is in 2013 naar Nederland gehaald door de overheid. Hij heeft daar aan den lijve ondervonden hoe het is om niet vrijelijk jezelf te kunnen zijn en is extra aangedaan dat hij zich hier ook niet veilig kan voelen. Hij heeft in Nederland antropologie gestudeerd, is betrokken bij een aantal Joodse en LGBT-organisaties en maakt heerlijke falafel. Je kan hem beter leren kennen op zijn pagina van Amnesty International.
Interview: Shevan, hoe is het nu met je?
“Het gaat nu al wat beter. Ik voel me gesteund door de vele reacties. Een paar mensen hebben me zelfs bloemen gestuurd. Maar ik eet en slaap nog steeds slecht. Gisteren, op 4 mei, was ik bij het monument in Utrecht en heb ik alleen maar gehuild.
Wat doet je het meeste pijn?
“Het blaming the victim van de NS. Dat is echt niet okee. In Syrië moest ik elke dag zeggen dat ik een nummer was. Ik mocht niet mezelf zijn. Ik wil niet meer onveilig zijn, ik wil niet meer hoeven te verbergen wie ik ben. Dat de mevrouw bij de NS zegt dat ik dan maar geen keppel had moeten dragen. Of dat ik moet uitleggen waarom ik er een droeg op zondag. Ik wil dat niet. Ik word er zo moedeloos van.”
Heeft deze aanvaring ervoor gezorgd dat je minder snel een keppel zal dragen?
“Ja. Bij het monument gisteren had ik ‘m een half uur op, zo heb ik dit geprobeerd te verwerken. Maar ik zal mijn keppel inderdaad minder gaan dragen.”
Wat zou je onze lezers willen meegeven?
Juist in deze week van de herdenking van de Holocaust is het zo belangrijk dat mensen begrijpen dat de oorlog niet begon met de deportaties van de Joden. En ook niet met de Kristallnacht. Het begon veel eerder. Bij het normaliseren van dingen die niet normaal zijn. Eerst wordt het ene goed gepraat, en dan het ander. Maar het is niet normaal. Blaming the victim is niet normaal. Iemand bedreigen omdat ie een keppel draagt is niet normaal. Daar moeten we tegen vechten, dat moet een belangrijke les zijn van deze week. Ik wil graag besluiten met een quote van iets wat Anne Frank schreef: “Op een dag zal deze vreselijke oorlog voorbij zijn. Dan zal de tijd komen dat we eindelijk weer mensen zijn en niet alleen Joden.”
