De Verenigde Staten kondigden donderdag binnen vier maanden een vierde overeenkomst aan tussen Israël en een moslimland. Dit keer met Marokko, waarmee Israël een geschiedenis van complexe betrekkingen heeft.
Van het verbod op immigratie naar Israël dat aan Marokkaanse Joden werd opgelegd, de Walnut-scheepsramp, de vermomming van Yitzhak Rabin, het aangaan van relaties in 1995 en het stopzetten daarvan in 2000 – de manier om de relaties met Marokko te normaliseren was niet gemakkelijk, en omvatte veel hobbels en een reeks geheime bezoeken, aldus de Hebreeuwse krant Ynet.
Marokko stond altijd bekend om zijn aarzeling ten opzichte van Israël, wat voornamelijk te wijten is aan de angst van het Koningshuis voor verzet in het land tegen normalisatie-maatregelen met Israël. Daarbij komt nog de speciale status van de Marokkaanse monarchie als hoedster van de heilige plaatsen in Jeruzalem, aangezien de familie van de koning wordt beschouwd als de afstammelingen van de profeet Mohammed. Daarnaast leidt Marokko ook het ‘Jeruzalem comité’ van de Organisatie van Islamitische Staten (IOS), een wereldwijde overkoepelen orgaan van Islamitische landen.
In 1961, na het zinken van het schip de ‘Walnut’, waarin 44 Marokkaanse Joden omkwamen bij een poging om naar Israël te emigreren – in strijd met de lokale wetgeving – vonden er geheime onderhandelingen plaats tussen Israël en Marokko en werd een overeenkomst bereikt waardoor de Joden het land legaal mochten verlaten.
Als onderdeel van die overeenkomst beloofde Israël de Marokkaanse regering 250 dollar te betalen voor elke Jood die het land kon verlaten, en Israël beloofde ook Marokko te helpen bij het ‘opwaarderen’ van zijn interne veiligheidsmechanismen. Nadat de beperkingen voor het verlaten van Marokko waren opgeheven, verliet het grootste deel van de Joodse gemeenschap het land en emigreerde naar Israël of emigreerde naar Europa.
In 1963 werden relaties gesmeed tussen de veiligheidsdiensten van de twee landen, onder leiding van David Shomron en Yaakov Kruz aan Israëlische zijde, met Muhammad Ofkir, die het hoofd was van de Marokkaanse veiligheidsdienst. De banden leidden tot een ontmoeting tot een gezamenlijke proclamatie van het hoofd van de Mossad en het hoofd van de strijdkrachten en koning Hassan II, en vervolgens tot een nieuwe proclamatie met de koning – waarin een wapendeal werd gesloten met Marokko en landbouwhulp verleend door de Israëlische adviseurs Luba Eliav en Ephraim Shiloh.
Marokko heeft door de jaren heen ook deelgenomen aan de bemiddelingsinspanningen tussen Israël en Egypte, evenals aan de bemiddeling tussen Israël en de Palestijnen. Als onderdeel van deze bemiddelingsinspanningen was Marokko een van de eerste Arabische landen die Israëlische leiders toestond hen in het geheim te bezoeken.
Zo bezocht premier Yitzhak Rabin in het geheim het land in 1976 en vermomde hij zich zelfs voor dat doel. Op 22 juli 1986 bezocht premier Shimon Peres ook in het geheim Marokko, waar hij een ontmoeting had met koning Hassan II in de badplaats Ifran.
Na de Conferentie van Casablanca en de akkoorden van Oslo in 1994, de eerste economische conferentie voor het Midden-Oosten, zijn Israël en Marokko in 1995 diplomatieke betrekkingen aangegaan op het niveau van een diplomatiek vertegenwoordigingskantoor – een niveau dat als relatief hoog wordt beschouwd, maar niet als een ambassade.
Israël had een volledig diplomatiek team in Rabat, inclusief mensen op het gebied van cultuur en public relations, en na het aangaan van relaties bezochten de toenmalige ministers van Buitenlandse Zaken Shimon Peres, David Levy en Silvan Shalom openlijk Marokko. De open betrekkingen werden echter vrij snel verbroken na het uitbreken van de tweede intifada in 2000, waardoor Marokko en Tunesië de diplomatieke betrekkingen met Israël moesten verbreken.
Hoewel er geen officiële betrekkingen tussen de landen waren, bleven ze door de jaren heen een dialoog voeren. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Silvan Shalom zei al in juli 2003, toen hij Marokko bezocht dat :” de Marokkanen wilde dat Israël druk zou uitoefenen op de Verenigde Staten om de soevereiniteit van Marokko over de Westelijke Sahara te erkennen.
“We hebben gewerkt met Bush, Powell en Rice om niet niet het Polisario front te erkennen “, aldus de oud-minister. In 2006 bracht de directeur-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken Aharon Abramovitch in het geheim een bezoek aan Marokko, en de ministers van Buitenlandse Zaken van de landen kwamen in het verleden regelmatig bijeen in Parijs en New York. Israël.
Bovendien zijn er in de loop der jaren handels- en cultuuruitwisselingen gebleven tussen Israël en Marokko, waar ook Israëlische bedrijven actief zijn. In 2016 haalde het ministerie van Buitenlandse Zaken ook delegaties van journalisten uit Marokko naar Israël, terwijl tienduizenden Israëli’s elk jaar Marokko bezoeken en daar hartelijk worden ontvangen. Er wordt geschat dat het aantal Israëli’s dat jaarlijks naar Marokko vliegt op dit moment de 50.000 heeft bereikt.
De Amerikanen hebben de afgelopen jaren intensieve contacten onderhouden tussen Israël en Marokko in een poging een doorbraak te bewerkstelligen die zou leiden tot volledige en zichtbare banden tussen de twee landen.
Een jaar geleden had Netanyahu een ontmoeting met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo in Portugal, die later gepland was om de koning van Marokko te ontmoeten. Zelfs toen werd gemeld dat er een doorbraak dreigde tussen Israël en Marokko, en er werd gezegd dat Netanyahu Rabat misschien zelfs bezocht zou hebben. Uiteindelijk werd de Pompeo-bijeenkomst echter geannuleerd en werden de contacten niet uitgebreid. Later waren er ook berichten over een mogelijk bezoek van Netanyahu aan Rabat, maar die bleken nergens op te berusten.
Het is vermeldenswaard dat er in de Marokkaanse samenleving tegengestelde stromingen zijn in hun houding ten opzichte van Israël en Israëli’s. Enerzijds zijn er elementen die Israël accepteren en ernaar streven de banden ermee te onderhouden, vooral met Israëli’s uit Marokko. Pan-Arabische, pan-islamitische en pro-Palestijnse stromingen daarentegen steunen een boycot van Israël en verzetten zich tegen politieke, culturele of economische banden ermee.
In Marokko zijn in deze geest verschillende organisaties actief, die soms demonstraties houden tegen publieke tekenen van banden tussen Israël en het land, zoals optredens van Israëlische artiesten. In Marokko is er nog een kleine joodse gemeenschap van ongeveer 2500 mensen die al jaren verlangen en achter de schermen werken om relaties met Israël aan te gaan.
Degenen die de leiding hadden over de gesprekken die tot de overeenkomst leidden, waren het Witte Huis en Pompeo, die het kabinet van de premier hierover op de hoogte brachten. Er werden ook updates gegeven aan minister van Defensie Benny Gantz en minister van Buitenlandse Zaken Gabi Ashkenazi.
Uiteindelijk was de Amerikaanse belofte om de Westelijke Sahara te erkennen doorslaggevend, want het was een fundamentele verandering van standpunt na jaren waarin de VS zeiden dat ze de gesprekken tussen Marokko over de Westelijke Sahara steunden via een VN-mechanisme. Marokko veroverde de Westelijke Sahara in 1975 en annexeerde het vier jaar later.
Ongeveer twee uur na de overeenkomst kondigde Reuters aan dat de Verenigde Staten vier geavanceerde UAV’s aan Marokko zouden verkopen – maar er is geen bevestiging dat dit rechtstreeks verband houdt met een overeenkomst tussen het land en Israël.
Volgens een bericht in de New York Times nam ook Yariv Elbaz, een Marokkaanse zakenman die vaak Israël bezoekt, deel aan de contacten tussen Israël en Marokko. In 2017 vertelden Marokkaanse functionarissen aan de New York Times dat de mogelijkheid al bestond dat de Verenigde Staten aan Marokko zouden beloven zijn soevereiniteit over de Westelijke Sahara te erkennen op voorwaarde dat de betrekkingen met Israël openlijk zouden worden bevestigd.
Elbaz liet de Marokkaanse regering later weten dat de regering-Trump van plan was om ongeveer $ 3 miljard te investeren in investeringen in Marokko – in banken, hotels en een bedrijf voor hernieuwbare energie dat eigendom is van de koning. Een hoge ambtenaar van de Trump-regering zei dat de kwestie nog steeds wordt overwogen, maar niets te maken heeft met de overeenkomst met Israël.
De kwestie van de Westelijke Sahara is een topprioriteit in het Marokkaanse buitenlandse beleid, boven en buiten elke andere kwestie, en het land verlangt al jaren naar Amerikaanse erkenning van zijn soevereiniteit over het grondgebied.
De Marokkanen hebben zelfs meerdere keren geprobeerd Israël hiervoor te mobiliseren, maar de reactie van de Verenigde Staten is altijd hetzelfde geweest. Het is ook onduidelijk hoe Spanje en Frankrijk, die veel belangen in de regio hebben, zullen reageren.
Er wordt geschat dat Trump instemde met de dramatische stap om voor het einde van zijn ambtstermijn nog een diplomatieke prestatie te bewerkstelligen. In tegenstelling tot eerdere afspraken is het echter helemaal niet zeker dat hij hier de goederen kan leveren.
In de tussentijd, na de overeenkomst, bereiden alle partijen zich voor op rechtstreekse vluchten tussen Israël en Marokko. Israëlische vliegtuigen vliegen vandaag al over Gibraltar, Egypte, maar toestemming om over Marokko te vliegen zal de vluchten naar Tenerife verkorten.
Trouwens, twee jaar geleden probeerde Israir directe vluchten te starten van Ben Gurion Airport naar Marokko, maar het initiatief viel vooral vanwege technische problemen en beveiligingsmaatregelen.
Israir CEO Uri Sirkis vertelde gisteren aan de Hebreeuwse krant Ynet dat als alle partijen serieus zijn, het mogelijk zal zijn om binnen drie maanden directe vluchten tussen de landen te hebben.
“Net als bij de VAE willen we heel graag naar Marokko vliegen – en niet vanaf morgen maar vanaf vandaag”, zei hij. Wat ons betreft is het mogelijk om volgende week al met vluchten naar Marokko te beginnen.
”Ook El Al juichte de overeenkomst toe en zei dat ze met de operationele voorbereidingen zouden beginnen om directe vluchten naar Casablanca uit te voeren, onder voorbehoud van het verkrijgen van alle benodigde goedkeuringen van de verschillende autoriteiten.”
Luchtvaartmaatschappijen in Israël spreken over Marokko als dé top vakantiebestemming, onder andere vanwege de locaties in het land en het feit dat veel uit Marokko afkomstige Israëli’s en hun families in Israël wonen, die nu op een ongeorganiseerde manier culturele reizen kunnen maken in het land. Volgens schattingen beginnen de vluchten al rond het Pesach-feest in 2021.
Nu al bezoeken tienduizenden Israëlische toeristen elk jaar georganiseerde groepen in Marokko, en worden hartelijk ontvangen.
Ontvang gratis onze nieuwsbrieven!
