Een behoorlijk aantal lezers vroegen mij om wat achtergronden over premier Netanyahu te geven. Ik ben geen biograaf, maar zal mijn visie over de diverse kanten van Bibi te geven. Wel deel ik van te voren mede dat we elkaar persoonlijk kennen, maar geen vrienden zijn.
De naam Netanyahu werd bekend in het leger toen, eind zestiger jaren, alle drie de broers (Ido, Jonathan en Benjamin) in dezelfde geheime commando eenheid dienden. Israël laat nooit broers in dezelfde eenheid dienen, om duidelijke redenen, tenzij er schriftelijke toestemming is van de ouders. Ouders die bijvoorbeeld een kind verloren in het leger weten dat hun andere kinderen in het leger niet toegelaten worden tot gevechtseenheden, ook om duidelijke redenen. Maar de gebroeders Netanyahu, zonen van een ultrarechtse historicus, dienden achter elkaar en soms overlappend, in dezelfde elite-eenheid. Alle drie hadden ze hetzelfde kenmerk: ze konden publiek toespreken, maar niet echt deel zijn van het publiek. Ze zonderden zich graag af, zelfs in het bijzijn van vrienden. Je zou ze sociopaten kunnen noemen.
Bibi werd beroemd toen hij op 9 mei 1972 als lid een uit 16 man bestaande eenheid, die onder commando stond van Ehud Barak, betrokken wqas bij de succesvolle aanval op het gekaapte Sabena-toestel in Israël. Jonathan werd wereldberoemd toen hij de militaire actie in Entebbe, Oeganda, leidde en daarbij zijn leven verloor.
Na zijn dienstperiode ging Bibi, net als vele andere Israëlische jongeren, naar het buitenland om wat uit te rusten. Hij nam cursussen op het beroemde M.I.T., en nam de naam Ben Nitay aan. Ook begon hij te werken bij het Israëlische meubelbedrijf RIM. Daar zag men een felle stijging in verkoop, totdat men begreep dat Bibi maandenlang verkocht met verlies-prijzen. Vlak voordat de firma failliet zou gaan, werd Netanyahu ontslagen.
Moshe (Misha) Arens was een ex-professor die minister van defensie werd in Israël. De man “ontdekte” Bibi en introduceerde hem aan de rechtse Likud partij. Daar werd hij snel staatssecretaris van buitenlandse zaken, maar Bibi had ambities, waardoor zijn volgende functie ambassadeur bij de VN was. Ondertussen liet hij zich scheiden van zijn tweede vrouw, die niet Joods was en volgens zijn patroon geen goede keuze was voor iemand met grenzeloze politieke ambities in het Joodse land. Bij zijn eerste vrouw had hij al een dochter, die heden tijds in Amerika woont en zeer religieus is. Ze is getrouwd en heeft kinderen, hierover later meer..
Om ambassadeur bij de VN te zijn van Israël in het begin der tachtiger jaren van de vorige eeuw was niet makkelijk, nadat Abba Eban en Chaim Herzog een bijzonder hoge standaard gezet hadden. Maar Bibi studeerde acteren en publiek spreken en zocht een pr-stunt. Toen hij ontdekte dat de VN allang op de hoogte was dat de toenmalige secretaris-generaal Waldheim een ex-Nazi was, haalde hij dat verhaal uit de prullenbak en blies er letterlijk nieuw leven in: de media werden volgepompt met artikelen over Waldheim’s verleden, met uiteraard de vermelding dat Netanyahu dit “ontdekt had. Na een felle PR campagne kon Waldheim zijn koffers pakken en was Bibi de held van Israël. Waldheim’s verhaal, Bibi’s overwinning – alles werd door Bibi gelijkgesteld aan de ontvoering van Eichmann.
Niet lang daarna brak de eerste Golfoorlog uit. Israël werd belaagd met raketten, we hadden angst dat deze raketten chemische stoffen zouden bevatten en Israël werd geïntroduceerd aan de “veilige kamer”: een kamer waarvan de ramen werden afgeplakt met plastic, gasmaskers werden uitgedeeld en bunkers konden we vergeten. CNN kreeg de kans om wereldwijd het laatste nieuws te geven, waardoor vele Israëli’s al over een raketaanval wisten voordat het luchtalarm afging. CNN interviewde Bibi in hun studio in Jeruzalem, toen het luchtalarm afging. Niemand kan ooit vergeten hoe Bibi nonchalant een gasmasker opzette en doorging met het live-interview, terwijl het luchtalarm op de achtergrond mensen voor hun leven liet rennen. Bibi had het nu helemaal gemaakt bij het publiek en was klaar voor zijn offensief om premier te worden.
Ergens in deze periode vloog hij via Amsterdam naar een bestemming en zijn oog viel op een EL AL stewardess, waar hij een vluggertje mee had. De stewardess raakte zwanger maar wist met wie ze bezig was en Bibi trouwde met Sara, die zijn derde vrouw werd. Bibi, altijd bereid om een politiek drama te creëren waar hij zogenaamd het slachtoffer is – om zo als “winnaar” eruit te komen, had nog een leuke truc die hij het Volk in Israël aanbood: op een avond, tijdens het nieuws van acht uur, liep hij letterlijk de studio binnen, nam een stoel naast de presentator en begon opgewonden te vertellen dat hij gechanteerd werd door politieke vijanden, die een video van hem zouden hebben, waar hij in bed was met een vriendin. De “hete cassette-affaire” staat nog steeds geboekt als een hoogtepunt van de Israëlische tv: een zwetende, opgewonden Bibi, die echt de tel kwijt was. Feit is dat hij vriendinnen had/heeft (een man moet toch wat…) maar er is nooit een cassette gevonden. Of dit optreden gepland was om de chantage te elimineren, of een pr-stunt was zullen we nooit weten.
In 1996, na ongekende politieke aanvallen op Rabin en Peres (Rabin’s moord wordt door velen in Israël gezien als direct resultaat van Bibi’s ophitsen) , werd hij gekozen als premier van Israël: de jongste premier ooit, een Tzabar (in Israël geboren kind) en met kleine kinderen. Hij beloofde een regering van “uitmuntenden”: geen politiek gehachel, elke ministerie zou een expert zijn op zijn/haar gebied.
De oude garde van de Likoed had daar geen zin in en in enkele weken later moest Bibi toegeven dat die droom niet zou uitkomen: zijn regering zat vol met de oude garde, geleid door Arik Sharon. Netanyahu was Sharon “vergeten” en werd gedwongen zijn eerste verzonnen ministerie te creëren: het ministerie van infrastructuur en water. Tweeënhalf jaar later was het voorbij voor Bibi: een motie van wantrouwen en verkiezingen bracht zijn voormalige collega uit de commando-eenheid, Ehud Barak, aan de macht. Maar ook dit zou niet lang duren en na amper twee jaar was Bibi terug in het zadel.
De politieke carrière van Bibi is duidelijk en valt na te lezen. Maar Bibi heeft, zoals de titel van dit artikel beoogt, diverse zijden.
Zijn vrouw werd bekend als een nerveus, opvliegend en dominant persoon. Geruchten luidden dat ze overal bij moest zijn, hoewel ze geen gekozen politiek persoon was. Zelfs de meest geheime vergaderingen woont ze bij. Tot aan de dag van vandaag. Zenuwaanvallen, scheldpartijen, zelfs het smijten van schoenen op huishoudsters, alles lekte al snel naar buiten en hielp haar de bijnaam Miss Piggy te verkrijgen. Het stel heeft twee zonen, Yair en Avner. Dochter Anat en de kleinkinderen mogen niet besproken worden, Bibi mag haar niet bellen of zien en ook zijn foto’s van haar en haar kinderen zijn verboden in huis en op bureau. Avner, 26, is in een licht spectrum van autisme, maar is een aardige, gemoedelijke jongen die het liefst zijn eigen leven leidt en sprekend op zijn oom Jonathan lijkt. Yair is meer extrovert, is 29 jaar oud en leeft nog steeds bij zijn ouders. Werkt niet en is zeer actief op Twitter, waar hij zijn vader’s opponenten door het slijk haalt met zeer grove woorden. Toen een beveiliger genoeg had van de snotneus, nam hij een gesprek op tussen Yair en een vriend, waar Yair zijn vriend om geld vraagt voor een bordeel waar ze naartoe gingen, met de motivatie dat “mijn vader jouw vader aan miljarden heeft geholpen, dus ben jij mij geld schuldig.”
Toen enkele jaren geleden gerapporteerd werd in de media over de vreemde levensstijl van de familie Netanyahu, haalden we onze schouders op: veel cadeaus zoals roze champagne en peperdure sigaren vonden we niet interessant, maar er kwam meer en meer naar buiten.
Geleidelijk begrepen we dat we te maken hadden met iemand die geen respect had voor het democratisch proces, en eigenlijk alles zelf beslist: toen een week geleden de minister van buitenlandse zaken van de VAE naar Israël kwam, werd de minister van buitenlandse zaken niet uitgenodigd: de man werd officieel ontvangen door Netanyahu en zoon Yair.
Toen onlangs Bibi naar Saoedi Arabië moest voor een kort gesprek met de kroonprins en Pompeio, besloot hij niemand te vertrouwen. Het leger werd niet ingelicht, geen minister werd ingelicht en de premier van Israël was 7 uur onbereikbaar – niemand wist waar hij was, iets wat gewoon niet kan gebeuren, maar zo tekenend is voor Bibi. Verhalen gaan rond over Bibi. De onderzeeboten, ontzettend dure cadeaus van “vrienden”, zwartgeld in Peru.
De Corona kwam als een zegen voor Bibi: hij zou terecht moeten staan maar dat gaat allemaal wat trager door de lockdowns. Tegelijkertijd pakt hij deze kans om meer en meer macht te krijgen: geen enkel ministerie kan een persconferentie houden zonder dat Netanyahu erbij is. Zijn aanhang in de Likoed Partij verafgood hem en gaat door vuur voor hem. De Likoed zelf heeft geen politiek programma meer – alles is en gaat om Bibi.
De verkiezing van Trump in 2016 was een frisse bries voor hem en hij melkte de relatie uit tot een punt dat Trump vandaag nog amper met zijn vriendje praat. Toch maakten de twee geschiedenis met de zakelijke aanpak van Trump betreffende het Midden Oosten, een geniale zet, die slaagde.
De komende weken zijn cruciaal voor Bibi: een nieuwe Amerikaanse president met wie hij niet dezelfde meningen deelt, steeds grotere demonstraties waar meer en meer notabelen – ook uit zijn eigen hoek – aan deelnemen en het einde van de bluf lijkt in zicht. Bibi verkocht zichzelf als de “grote man voor de kleine man”, maar zijn daden toonden aan dat het hem allemaal niets kan schelen.
Netanyahu heeft een droom om als “protector of Israël” de geschiedenis in te gaan. Een politiek genie, met nadruk op defensie en buitenlandse zaken. Een kat met 9 politieke levens. Een man met vreemde persoonlijke gewoontes, die zo gezet is op zijn plaats in de geschiedenis, dat hij belangrijke grenzen overtreedt en niet snapt waarom het publiek zich daarover beklaagt. Als politiek genie heeft hij niet alleen al zijn politieke rivalen – binnenshuis zowel als buitenshuis – overwonnen, hij heeft ze volledig buitenspel gezet, vaak total loss.
Hij vertrouwt niemand meer, verliest/verwisselt zijn medewerkers op een wekelijkse basis. Mij doet hij me denken aan het lied “Lonely at the top” van Randy Newman (ooit geschreven voor Sinatra die de lol van de woorden niet leuk vond): aan het eind van zijn kruistocht om “capi di tutti capi” te zijn is Netanyahu een bittere man van 71, die nog amper vrienden heeft, niemand vertrouwt en heel, heel eenzaam is. Het schijnt dat de “protector of Israel” zich niet zo beschermd voelt.
Anderhalf jaar geleden kwamen we elkaar tegen bij een privéaangelegenheid. Op een gegeven moment kwam hij naar me toe en vroeg hoe het met me ging. Ik vroeg hem hetzelfde en kreeg het typische “Netanyahu-hoofd schudden” als antwoord: diep van links naar rechts, met de schouders. Ik zei hem dat hij er vermoeid uitzag. Op dat moment kwam zijn vrouw erbij en ik hoorde hem diep zuchten. “De premier voelt zich prima, dank u”, zei Sara en leidde hem weg.
Hoe een man met zoveel macht door een vrouw beheerst kan worden is mij een raadsel.
Maar het houdt me niet bezig.
Ontvang gratis onze nieuwsbrieven!
