Terwijl de wereld zijn aandacht heeft gevestigd op de protesten als gevolg van de moord van George Floyd en de voortdurende dreiging van COVID-19, is er in het Midden-Oosten een politieke ontwikkeling met monumentale implicaties gaande: de mogelijke annexatie van delen van Judea & Samaria door Israël. JTA heeft de voors en tegens op een rijtje gezet.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu beloofde zijn aanhangers vorig jaar tijdens de meerdere verkiezingscampagnes dat hij gebieden buiten de landsgrenzen onderdeel van de staat zou maken.
Nu nadert zijn kans. De voorwaarden van de met Blauw & Wit gesloten regeringscoalitieovereenkomst stellen Netanyahu in staat om al op 1 juli over de annexatieplannen te stemmen. Gantz en Netanyahu zijn het nog niet eens over de details. Maar de Amerikaanse ambassadeur in Israël, David Friedman, probeert tussen hen te bemiddelen.
Wat er met de annexatie gebeurt, zal gevolgen hebben voor de relatie van Israël met de Verenigde Staten, bondgenoten in Europa en daarbuiten. Sommige supporters van het land zijn tegen de annexatie plannen van Netanyahu.
De oppositie en andere factoren bemoeilijken de kans op annexatie op 1 juli, maar de mogelijkheid blijft op tafel.
Wat kan er gebeuren op 1 juli
Netanyahu, die zich gedurende het grootste deel van zijn carrière tegen een Palestijnse staat heeft verzet, ziet annexatie als een manier om de controle van Israël over delen van de Westelijke Jordaanoever in stand te houden, volgens velen het historische hart van Israël. Annexatie was ook een belangrijke eis van de achterban van Netanyahu. Voor hem is dit daarom een grote politieke overwinning.
Onder het vredesvoorstel van Trump krijgt Israël ongeveer 30% van de Westelijke Jordaanoever toegewezen, inclusief de Jordaanvallei. Volgens het regeerakkoord kan Netanyahu de annexatie van deze gebieden in stemming brengen in het parlement of in zijn eigen kabinet.
In plaats daarvan kiest Netanyahu voor een bescheiden koers. Volgens een Times of Israel artikel is Netanyahu van plan om op 1 juli een klein deel van het grondgebied van de Westelijke Jordaanoever te annexeren. Het betreft hier het gebied waar zich meer dan 100 Joodse nederzettingen bevinden en wat onder ieder vredesvoorstel deel van Israël zou worden.
De rest komt misschien later, of nooit. Naar verluidt komt de beperkte aanpak voorlopig voort uit het feit dat een Amerikaans-Israëlisch team nog steeds de exacte grenzen moet bepalen die in de vredesovereenkomst worden beschreven. (De Palestijnen waren ondubbelzinnig in hun afwijzing van het plan.)
Het in kaart brengen van het proces en de tijd die het zou kunnen kosten ligt in handen van Jared Kushner, die van Trump de opdracht heeft gekregen het vredesplan uit te voeren. Terwijl Ambassadeur Friedman er al vroeg op aandrong om de annexatie zo snel mogelijk te laten plaatsvinden aarzelt Kushner. Een Israëlisch tv-station meldde vorige week dat de Amerikaanse regering, die zich bezighoudt met de George Floyd-protesten en de coronavirus pandemie, het proces van annexatie “sterk wil vertragen”. Toch wordt ambassadeur Friedman niet teruggefloten.
Wie ondersteunt annexatie
De rechtervleugel van de Israëlische politiek is een grote steunpilaar. Zelfs Netanyahu’s andere bittere rivaal, Avigdor Liberman, een havik en leider van de Yisrael Beiteinu-partij steunt de annexatieplannen.
Dat geldt ook voor de regering-Trump, die het vredesplan heeft opgesteld waarin Israël in wezen het groene licht krijgt voor annexatie. De aanhangers Trump regering, waaronder veel evangelische christenen die er een religieus belang in hebben dat het gebied van de Westelijke Jordaanoever onder Israëlische controle blijft, steunen de annexatie.
Ook veel rechtse leiders, politici en organisaties in de VS steunen de stap.
Maar buiten de rechtervleugel in Israël en de VS is het moeilijk om veel steun te vinden.
Wie verzet zich tegen annexatie
De speculatie over annexatie heeft al geleid tot een golf van de kritische reacties van liberale Joodse groepen waarvan oppositie kan worden verwacht. Ook wereldleiders zullen hun veroordeling uitspreken. Er valt een storm van kritiek te verwachten.
In de Verenigde Staten was de voorzichtigheid met betrekking tot annexatie tweeledig, waarbij zowel Republikeinen als Democraten eind vorig jaar waarschuwden dat een dergelijke actie de inspanningen om tot een tweestatenoplossing te komen teniet zou doen. Niet dat die inspanningen tot nu toe veel resultaat hebben geboekt.
Pro-Israëlische groepen, zoals AIPAC, de grootste lobbygroep van Israël in de VS, moeten hun kaarten nog tonen. De kwestie plaatst groepen zoals het American Israel Public Affairs Committee in een lastige positie: steunt het Israël ten koste van alles, of trekt het een lijn bij acties waarvan het gelooft dat het de toekomst van de Joodse staat in gevaar brengt?
Dezelfde vraag kon gesteld worden ten tijde van het Oslo verdrag uit 1993 wat door veel pro-Israëlische groepen als een catastrofale blunder werd gezien die een directe bedreiging vormde voor het voortbestaan van Israël. Desondanks braken zij toen niet met Israël, de verwachting is dat dit voor AIPAC nu niet anders zal zijn.
In een opvallende wending zijn verschillende Israëlische kolonistenleiders, burgemeesters en andere activisten die onder annexatie deel van Israël zouden worden, tegen de plannen. Ze zeggen dat annexatie de uitbreiding van nederzettingen zal belemmeren en de andere nederzettingen, verspreid over de Westelijke Jordaanoever, in een onzekere positie zal brengen. Ze zijn ook tegen een Palestijnse staat.
“Of de nederzettingen hebben een toekomst of de Palestijnse staat heeft een toekomst- maar niet beide”, vertelde de rechtse wetgever Bezalel Smotrich vorige week aan The New York Times.
Wat kunnen de gevolgen zijn
Het grootste deel van de internationale gemeenschap beschouwt de nederzettingen als onderdeel van een illegale Israëlische bezetting van land waarop een Palestijnse staat moet komen.
Annexatie wordt volgens de normen van de Verenigde Naties ook als illegaal beschouwd, zoals bijvoorbeeld de annexatie van Tibet door China in 1951, de annexatie van de westerse Sahara door Marokko in 1975, de annexatie van Oost-Timor door Indonesië in 1976 en de annexatie van de Krim door Rusland in 2014. Geen van deze annexaties hebben geleid tot sancties of strafmaatregelen.
Toch zal de zet zeker leiden tot een intense internationale veroordeling en zelfs een mogelijke opschudding van de internationale loyaliteiten. Hoewel veel Europese en andere landen – waaronder de Verenigde Staten onder president Obama – het niet eens waren met Netanyahu over het beleid, hielden ze de hoop op een toekomstige tweestatenoplossing. Annexatie zal in ieder geval de vorm veranderen van een mogelijke tweestatenoplossing. Voor zover die mogelijkheid nog überhaupt bestond.
Politici in sommige landen, waaronder ten minste één trouwe bondgenoot van Israël, hebben al opgeroepen tot sancties tegen Israël als het doorgaat met de annexatie.
Het valt niet te ontkennen dat annexatie de contouren van toekomstige vredesinspanningen in de regio vorm zal geven, aangezien Israël de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever nu ondubbelzinnig ziet als onderdeel van de officiële staat bij onderhandelingen met de Palestijnen. Mochten er nog überhaupt onderhandelingen met de Palestijnen plaatsvinden. Want volgens de Palestijnen is een eenzijdige annexatie een deal breaker.
De Palestijnen hebben al afstand genomen van hun verantwoordelijkheden die zijn overeengekomen in het kader van de Oslo-akkoorden. Dit was de overeenkomst uit 1993 die de veiligheidssamenwerking tussen hen en Israël tot stand bracht, welke noodzakelijk werd gemaakt door datzelfde vredesproces waarmee honderden terroristen uit Tunis en Libanon naar de Palestijnse gebieden konden komen en vervolgens zelfmoord aanslagen gingen plegen waardoor het vredesproces een vroegtijdige dood stierf. Serieuze directe gesprekken hebben sinds het falen van het vredesproces niet meer plaatsgevonden.
Het naburige Jordanië heeft gedreigd de veiligheidsovereenkomsten met Israël te verbreken.
Egypte en Saoedi Arabië zullen mogelijk terughoudend reageren zolang de Israëlische annexatieplannen bescheiden blijven.
De verwachting is dat annexatie Palestijns geweld in het gebied zal veroorzaken. Maar het vredesproces deed dit ook, in dat opzicht is er niet veel veranderd.
