Je bent een bekende Nederlandse schrijver van joodse afkomst en je mag wat zeggen op de Nationale Dodenherdenking live op TV. Het moet over herdenken gaan en de tweede wereldoorlog. Maar eigenlijk heb je daar geen zin en wil je het liefst voor de camera’s roepen dat je Marokkaan bent.
Zo’n coole met een sikje en een petje op, die op een scooter zit en sist naar alle meisjes. Maar dat mag niet van de regie. Het gebruikelijke praatje dan maar, veel keuze is er niet.
Wat het nut is van herdenken? Nee hebben we niet over nagedacht. Goed dat je er over begint, zo midden tijdens de Nationale Dodenherdenking. Vertel.
Herdenken is details kennen, check. Oproep om van de geschiedenis te leren, check. Geen verrassingen tot nu toe. Wel grote twijfel of het heerschap de komende minuten zijn aanbevelingen in de praktijk weet te brengen. Daarna een oproep tegen gemeenplaatsen. Sorry? Heb je daar je scooter geparkeerd?
Oh generalisaties, want die zijn zo erg. Iedere situatie is natuurlijk een individueel geval. Als ik van de trap val is dat erg, maar als jij er van afdondert misschien niet zo. Anders zou dat generaliseren zijn.
Ken je verleden, check. Wie de geschiedenis niet kent is verdoemd ‘m te herhalen, check. Just going through the motions. “Niets doet mensen meer naar een identiteit verlangen, dan het knagende vermoeden dat ze niet weten wie ze zijn.” Sorry?
Generalisaties waren toch zo slecht? Ben even in de war. Wie heeft het vermogen om van alle mensen te weten waardoor ze gemotiveerd worden? Ik zag wat ophef over de toespraak, maar zag nergens “Arnon Grunberg claimt goddelijke machten”. Toch nog verrassingen.
OK, dus de eigen identiteit maakt de ander tot een vreemdeling en de absolute vijand. Maar iedereen heeft een identiteit. Ook de joodse slachtoffers van de nazi’s hadden een identiteit. Waren die ook schuldig?
Waarom zouden mensen vanwege het hebben van een identiteit, potentieel schuldig zijn aan de meest monsterlijke misdaden? Waarom zou dit ook waar zijn voor de slachtoffers van die misdaden? Dit alles wijkt niet af van Die Juden sind unser Unglück. Alleen het net wordt wijder uitgegooid.
Als het hebben van een identiteit moet leiden tot categorisatie van de ander tot absolute vijand, zou je mensen eigenlijk zo veel mogelijk uit elkaar moeten houden. Anders komt er gelazer van, gezien het feit dat het geïndustrialiseerde totalitarisme, het tot genocide verworden antisemitisme en het biologisch racisme “diep in onze cultuur” zouden zitten.
We nemen maatregelen tegen het coronavirus, waarom zouden we geen maatregelen nemen tegen diepgewortelde massaal gedeelde mentale afwijkingen waardoor we op grote schaal aan het moorden slaan?
Dit laatste doen we niet omdat het niet hoeft. We leven, ondanks een tijdelijke pauze, in een wereld met open grenzen en massa-immigratie, zonder dat er overal geïndustrialiseerde totalitaire moordmachines opduiken om iedereen die anders is af te maken.
Wel is er soms gemor. Maar als herdenken betekent bewust te zijn van de details, dan moet het verschil tussen mopperen en mensen op industriële schaal vermoorden te herkennen zijn. Zou je denken.
Goed, de geschiedenis is een waarschuwing. De overlevenden zijn uitzonderingen. We spreken namens de doden. Kennis bestaat uit details. Wil details weten. Prima. Wil die ook graag op nationale televisie bespreken, ook goed. Moet het daarbij vooral over naakte vrouwen hebben. Ah dus dat soort details. Daarna gaat het opeens over e-mails.
We kregen net het verhaal te horen over een vrouw wiens kind voor haar ogen werd doodgeschoten. Lijken mij een paar door individuen verstuurde nare e-mailtjes toch een aanzienlijke verbetering. Ook dit lijkt in het licht van de eerder genoemde noodzaak om de details te kennen een niet al te lastige conclusie.
De details worden voorgelezen en in hun belang geprezen, maar de illusie kan zelfs voor de duur van het praatje niet worden gehandhaafd. Het gaat niet om de details, ze zijn slechts een middel. Het gaat niet om de kennis, ook dat is maar een stok om mee te slaan.
Het gaat om het vermogen zonder zelfreflectie met de beschuldigende vinger naar de samenleving te wijzen zonder eigenlijk iets te zeggen. Is ie toch nog een soort van Marokkaan.
