Toen ik enige tijd geleden een vader sprak wiens zoon op verschrikkelijke wijze omgekomen was, vroeg hij mij in tranen: ‘Waarom? Waarom moest mij dit overkomen?’ En deze week bezocht ik (op afstand) een bejaarde vrouw die mij vroeg waarom zij gedurende haar leven ‘zoveel leed heeft moeten ondergaan’. Ik begreep dat sommige vragen niet te beantwoorden zijn. Maar ook besefte ik dat het werk van mij als rabbijn z’n beperkingen kent. Terwijl veel mensen hunkeren naar een antwoord op de vraag ‘waarom?’ moet ik me dat antwoord schuldig blijven, helaas.
In de Parasja deze week wordt er gesproken over de huidziekte – Tsaraat. Dit is de enige plek waar de Tora een verbintenis legt tussen een lijden en een specifieke zonde, lasjon hara – kwaadsprekerij. De Thora geeft aan dat deze huidziekte het directe gevolg is van kwaadsprekerij, geroddel en achterklap.
Het is opvallend dat dit de enige plek is in de Tora waar een reden wordt gegeven voor het lijden dat de mens ondergaat. Als op andere plekken in de Tora Mozes aan G-d vraagt waarom het volk moet lijden, komt er geen antwoord. Hoewel in het boek Job er verschillende argumenten voor het leed op deze wereld worden gebracht, worden al die redenen daar ook allen ongegrond verklaard.
Helaas is onze eigen religie ook niet gevrijwaard van charlatans die menen u en mij precies te kunnen vertellen waarom mensen pijn en verdriet hebben. Ook nu in dit corona tijdperk word ik enerzijds overspoeld door mensen die alles menen te weten en ook de zogenaamde oplossing exact voor ogen hebben, maar anderzijds benaderen mensen mij met een duidelijke vraag: wat is de joodse visie op deze nare toestand.
Toen ik die vader sprak moest ik denken aan de woorden van Mozes: “Waarom heeft U dit volk slecht aangedaan? En waarom heeft U mij gezonden? (Exodus 5:22)”. Het is absoluut toegestaan om G-ds wegen te bevragen indien wij ze niet begrijpen. Als Mozes mag klagen dan mogen wij dat ook. Het is echter een illusie om te denken dat we de vraag moeten en kunnen beantwoorden.
Wel kunnen wij nadenken over de vraag of we misschien iets zinvols uit deze of andere moeilijke situaties kunnen leren en meenemen naar de toekomst. Hoe kan het mij beter maken als mens, vader, zoon, broer en vriend? En hoe kan ik een moeilijke situatie die mij overkomt wellicht gebruiken om een ander te helpen?
Maar laat ik heel duidelijk zijn: het waarom blijft onbeantwoord. Waarom een wereld met zoveel pijn? Waarom zoveel onbegrijpelijk verdriet? Waarom…waarom? Waarom überhaupt een schepping?
Gelukkig zijn er ook mooie en fijne gebeurtenissen, zelfs in moeilijke tijden. Laten we die vooral koesteren.
De Parasja, afdeling in de Torah die wereldwijd in de synagogen zou worden gelezen, is deze week:Tazria-Metsora– Leviticus 12:01 t/m 15:33. Sjabbat begint 24 april tussen 19:20 uur en 20:36 uur en eindigt op 25 april om 21:48 uur.
