Adviseur voor de Wereldgezondheidsorganisatie Jamie Metzl is er hoe langer hoe meer van overtuigd dat het COVID-19 virus in China uit een laboratorium is ontsnapt. Dit wil niet zeggen dat het een genetisch gemanipuleerd virus is, schrijft hij op zijn website. Alleen dat het virus waarschijnlijk geïsoleerd en gekweekt is in een laboratorium in Wuhan.
Metzl is er van overtuigd dat Chinese onderzoekers het virus met de beste bedoelingen hebben bestudeerd om behandelingen en vaccins te ontwikkelen. De precieze reden waarom het virus is ontsnapt blijft onbekend, maar er is geen reden om aan te nemen dat dit opzettelijk is gebeurd.
Voor zijn analyse baseert Metzl zich onder andere op het voorlopige bewijsmateriaal verzameld door Project Evidence, een anonieme groep onafhankelijke onderzoekers. Ook gebruikt hij bronnen zoals Nature Medicine, the Bulletin of Atomic Scientists en studies door Cell en Science Direct.
Omdat China de toegang tot de relevante informatie nog steeds beperkt, blijft de zaak noodzakelijk speculatief. Toch passeren er een aantal opmerkelijke feiten de revue.
Zo werden er geen vleermuizen verkocht op de markt van Huanan en waren de meeste soorten vleermuizen tijdens de uitbraak in winterslaap. Ook is er geen epidemiologisch verband gevonden tussen de eerste patiënt en latere gevallen van de eerste uitbraak, van wie 34% niet op de betreffende markt is geweest.
Wel ligt de markt op minder dan 14 kilometer afstand van het Wuhan Institute of Virology wat zich intensief bezig houdt met onderzoek naar coronavirussen. Het laboratorium publiceerde in 2019 een studie over een naaste afstammeling van SARS-CoV-1, MERS-CoV en in juli 2019 werden levende biggen met coronavirussen uit vleermuizen geïnjecteerd. In november 2019 nam het instituut nog onderzoekers aan om te werken aan coronavirussen in vleermuizen.
Bezoekers van de Amerikaanse ambassade die in januari 2018 het Wuhan Institute of Virology hebben bezocht, waren zeer bezorgd over de veiligheid van het instituut. Het nieuwe laboratorium had in hun ogen een ernstig tekort aan goed opgeleide technici en onderzoekers.
De markt ligt ook op minder dan 5 kilometer afstand van het Wuhan Center for Disease Control waar men zich ook bezig houdt met coronavirussen. Ook daar zijn problemen gemeld met de veiligheid en moest een medewerker in quarantaine nadat hij in contact was gekomen met vleermuisbloed.
Het is, schrijft Metzl, niet ingewikkeld om een virus te laten ontsnappen en vereist geen kwaadaardige bedoelingen.
Verder heeft China sinds het begin van de coronavirus crisis een reeks stappen ondernomen waardoor het sterk lijkt dat ze wat te verbergen hebben.
Op 1 januari ontving een medewerker van een genomicsbedrijf in Wuhan een telefoontje van een ambtenaar van de Hubei Provincial Health Commission, met de opdracht om te stoppen met het testen van monsters uit Wuhan en alle bestaande monsters te vernietigen.
Op 3 januari gaf de Chinese National Health Commission (NHC) de opdracht geen informatie meer te publiceren over de onbekende ziekte en beval labs monsters over te dragen of te vernietigen.
Peking heeft de Wereldgezondheidsorganisatie niet op de hoogte gebracht van de uitbraak gedurende ten minste vier dagen nadat de Wuhan-functionarissen op de hoogte waren gebracht. Een WHO-onderzoeksteam mocht pas drie weken daarna Wuhan bezoeken. Het team kreeg tijdens dit voorlopige veldbezoek geen volledige toegang.
Op 14 januari gaf het hoofd van de Chinese National Health Commission in een vertrouwelijke teleconferentie met provinciale gezondheids- functionarissen aan dat de situatie ‘ernstig en complex’ was. Hij voegde er aan toe dat ‘geclusterde gevallen suggereren dat overdracht van mens op mens mogelijk is’. Ook was het risico van overdracht en verspreiding volgens hem groot.
De volgende dag kondigde het hoofd van de Chinese alarmcentrale voor ziektebestrijding op de staatstelevisie aan dat “het risico op aanhoudende overdracht van mens op mens klein is”.
Ditzelfde bericht werd bezorgd aan de Wereldgezondheidsorganisatie en op 14 januari door de WHO getweet.
Het aanbod van de Verenigde Staten om begin januari medische experts naar Wuhan te sturen, werd door de centrale regering van China afgewezen.
Hoewel functionarissen van het Wuhan Institute of Virology in het openbaar opmerkingen hebben gemaakt dat een van hun onderzoekers mogelijk ‘patiënt nul’ is, heeft het Wuhan Institute of Virology geen informatie over de persoon in kwestie verstrekt.
Peking liet de Wuhan-markt desinfecteren voordat er een volledig internationaal onderzoek kon plaatsvinden en heeft Amerikaanse deskundigen geen monsters van het nieuwe coronavirus uit de eerste uitbraak verstrekt.
Het laboratorium in Shanghai dat het nieuwe coronavirus genoom op 11 januari publiceerde, werd snel door de autoriteiten gesloten wegens ‘rectificatie’.
De Chinese regering heeft strenge beperkingen opgelegd voordat een onderzoeksinstelling iets mag publiceren over de oorsprong van het nieuwe coronavirus.
Labs die de ziekteverwekker analyseerden, kregen de opdracht om monsters te vernietigen. Een gezondheidscentrum dat de genoomsequentie van het virus had gepubliceerd, werd de volgende dag tijdelijk gesloten. Artsen konden geen case-informatie indienen bij het netwerk voor het opsporen van infectieziekten van het land.
Meldingen van ziek wordende gezondheidswerkers, een vroege indicator van overdracht van mens op mens, werden onderdrukt. Meer indirect had de berichtgeving in de media over de bestraffing van artsen een onderdrukkend effect op andere medische professionals die anders mogelijk de noodklok hadden geslagen.
De Chinese regering heeft elke onderzoeker nu verboden om iets over de oorsprong van de crisis te publiceren, zonder voorafgaande goedkeuring van het ministerie van Wetenschap en Technologie.
