De centrale missie van het joodse verpleeghuis van de stad is het bevorderen van een gevoel van openheid. Het bejaardentehuis, Beth Shalom, werkt hard om de sociale interactie tussen bewoners en de buitenwereld te vergemakkelijken, zo schrijft Cnaan Liphshiz in JTA.
Er zijn open concerten en bake-offs, evenals een kleine synagoge die regelmatig wordt bezocht door Joden van buiten de instelling. Het gebouw heeft ook een koosjer café met kwaliteit en prijzen die het vaste inloopklanten heeft opgeleverd.
Het thema is zelfs ingebouwd in de architectuur: Beth Shalom, 30 jaar geleden geopend in Amsterdam-Zuid, is de enige instelling in zijn soort in Nederland met een glazen cabriolet dak.
“Dit opendeurbeleid is onze kracht geweest, omdat het ervoor zorgt dat onze inwoners een actieve rol spelen in de joodse gemeenschap”, vertelde Madelon Bino, de manager van Beth Shalom, aan het Jewish Telegraphic Agency.
Maar het coronavirus heeft die kracht in een dodelijke zwakte veranderd, zei Bino.
Beth Shalom heeft 26 mensen, meer dan een vijfde van de inwoners, verloren aan het virus waarvan Bino zei dat het ‘vroegtijdig’ werd getroffen, deels vanwege het opendeurbeleid.
“Er liepen mensen naar binnen en naar buiten. We weten eigenlijk niet hoe het coronavirus is geïntroduceerd”, zei ze.
Toen het virus door de Beth Shalom-gemeenschap scheurde, infecteerde het ook ongeveer 40% van het personeel, inclusief Bino. Ze leed aan koorts en vermoeidheid en moest wegblijven, terwijl de ziekte haar werkplek dodelijk trof.
“Het was verschrikkelijk. Zoveel mensen werden bijna allemaal tegelijk ziek”, zegt ze.
Beth Shalom werd op 20 maart gesloten in overeenstemming met het overheidsbeleid. Maar het was te laat: de faciliteit is het zwaarst getroffen instituut van de Nederlandse joodse gemeenschap geworden en verantwoordelijk voor het grootste deel van het dodental van het coronavirus in de gemeenschap. Sommigen beweren nu dat het huis meer voorzorgsmaatregelen had moeten nemen en het effect van het virus had kunnen verminderen.
Veel van de overledenen waren overlevenden van de Holocaust, waaronder de 93-jarige Tedje van der Sluis, wiens echtgenoot, die ze onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog ontmoette, eerder dit jaar stierf. Het ontroerende liefdesverhaal van het echtpaar in de nasleep van de Holocaust was het onderwerp van een veelomvattende documentaire die in 2018 op de Nederlandse tv werd uitgezonden.
Van der Sluis, die niet op het coronavirus is getest maar meerdere symptomen ervan vertoonde, leed aan vergevorderde dementie. Bino zei dat de aandoening het moeilijk maakte om sociale afstand te beoefenen in Beth Shalom.
“De mensen met dementie kon je niet zover krijgen dat ze afstand namen van anderen. Ze bleven vergeten”, zei Bino. Sommige bewoners met dementie “leden het meest omdat ze niet begrepen wat er gebeurde, waarom ze hun familieleden niet meer konden zien, en het had een slecht effect op hun emotionele situatie.”
Met 40% van het personeel besmet en niet in staat om te werken, rekruteerde Beth Shalom vrijwilligers en andere externe versterking die zich moesten concentreren op de ernstigste gevallen, terwijl ze het tekort aan personeel en wat voorraden moesten overwinnen, zei ze.
“Het was zo plotseling en schokkend. Ik was aan het praten bij het bed van een onze bewoners die corona had en ze was in orde, en 90 minuten later was ze dood”, herinnerde Bino zich.
Ondanks de uitdagingen zeggen sommige critici en familieleden van bewoners dat de prestaties van Beth Shalom te midden van de crisis ontbraken.
Op 24 april publiceerde het Nederlands-Joodse weekblad NIW een kritische uiteenzetting over de reactie van Beth Shalom op het virus. Het vergeleek Beth Shalom met het Visserhuis, het joodse verpleeghuis in Den Haag, dat drie weken voor Beth Shalom vrijwillig op slot ging – voordat het enige reden had om te vermoeden dat een van de bewoners besmet was. Het Visserhuis heeft tot nu toe geen infecties gehad.
Bijna twee weken voor het verhaal vroeg een organisatie die de overlevenden van de Holocaust vertegenwoordigde, VBV, het ministerie van Volksgezondheid van het land om “de mogelijkheid dat fouten zijn gemaakt” in Beth Shalom te herzien, wat leidde tot het dodental, dat een van de hoogste is van enige instelling in Nederland.
Cordaan, een medische en sociale hulpverlener met 6000 medewerkers, nam Beth Shalom in 2014 over omdat de krimpende joodse gemeenschap in Nederland het zich niet meer kon veroorloven om de faciliteit te runnen. Sommigen zeggen dat de overname heeft geleid tot een daling van de zorgstandaard en de Joodse identiteit van de instelling heeft afgezwakt.
‘Dit was vroeger alleen een huis voor joden’, vertelde Ernie Abraham, een zeventiger, in 2017 aan Het Parool . ‘Nu is het meer gemengd. Er is geen keus, je kunt geen lege kamers hebben. ‘
Bino, die voor Cordaan werkt, zei dat Beth Shalom de instructies van de regering altijd letterlijk heeft opgevolgd en ‘alles heeft gedaan, echt alles, om onze inwoners door de crisis heen te helpen’.
Dennis Pekel verhuisde zijn vader Lex, die dementie heeft, in 2019 naar Beth Shalom.
‘Ik verwachtte in ieder geval te weten wat er aan de hand was, maar ik heb het gevoel dat ik in het donker ben achtergelaten’, zei de jongere Pekel. ‘En ik weet dat het iets is dat gebeurt in crisissituaties, maar van een gemeenschapsinstelling was het gebrek aan communicatie van Beth Shalom een schande.’
Pekel zei dat zijn vader, een zeer sociaal persoon van in de zeventig, afgesloten is van de buitenwereld en niet in staat is om videogesprekken te voeren en te voeren.
‘Ik maak me zorgen om hem omdat hij op een plek is waar veel coronaviruspatiënten zijn, maar ook omdat ik bang ben dat hij depressief wordt. En het gebrek aan communicatie van Beth Shalom helpt niet, ‘zei Pekel.
Bino zei dat Pekel een soort horzel was die ‘weinig’ meemaakte van het drama in Beth Shalom omdat zijn vader ‘gelukkig niet ziek werd’. Ze zei dat veel familieleden van bewoners blij waren met de manier waarop de instelling met de situatie omging. Maar ze gaf toe dat de ziekte de instelling onvoorbereid had overvallen.
Het aantal bevestigde gevallen van coronavirus neemt nu af bij Beth Shalom, en er zijn nog slechts drie vermoedelijke dragers geïsoleerd, waardoor het personeel de communicatie met familieleden kan verbeteren. Bino zei dat de ziekte daar over zijn hoogtepunt is.
Verleden week donderdag, opende de stad een speciale bezoekers compartiment bij Beth Shalom met dunne plastic wanden die bezoekers scheiden van bewoners. Het compartiment wordt na elk bezoek gereinigd.
Er was ook een hartverwarmende ontwikkeling: Riwal, een kraanbedrijf dat eigendom is van een Israëlisch-Nederlandse zakenman, heeft leden van ten minste één familie geholpen hun matriarch te ontmoeten buiten het raam van haar appartement op de derde verdieping in Beth Shalom. Het bedrijf heeft anderen uitgenodigd om gratis gebruik te maken van de kranenlift.
Maar Esther Voet, de hoofdredacteur van het NIW, zei dat er binnen haar gemeenschap een verwachting is dat haar instellingen het beter zouden moeten doen dan het volgen van instructies van de overheid in tijden van crisis.
De gemeenschap heeft toegang tot “enkele van de beste medische experts van het land, waaronder epidemiologen, en het heeft Israël”, zei ze, verwijzend naar het feit dat de Joodse staat, waar 210 mensen zijn gestorven aan het virus, al vroeg aan het begin van de uitbraak een beleid van zeer restrictieve sociale afstand heeft geïmplementeerd. (Nederland heeft daarentegen nooit een volledige afsluiting afgedwongen en heeft meer dan 4.500 sterfgevallen als gevolg van de ziekte gehad.)
‘De joodse gemeenschap heeft veel interne informatie die bij Beth Shalom niet lijkt te zijn gebruikt’, zei Esther Voet.
