De wereld is in korte tijd ingrijpend veranderd door een microscopisch klein deeltje met de afmeting van een tienduizendste van een millimeter. De impact op onze samenlevingen is des te groter. Wie zou verwachten dat we voorbereid waren, komt bedrogen uit. Wie zou verwachten dat een gemeenschappelijke vijand, temeer het geen menselijke betreft, zou verenigen evenzeer.
Economieën, waarvan de meeste al haperden, zijn stil komen te liggen en zitten aan de rand van de afgrond, honderden miljoenen mensen bevinden zich in enige mate van isolatie. De geëxplodeerde werkloosheidscijfers doen denken aan die van de Republiek van Weimar begin jaren dertig van de vorige eeuw. De onzekerheid is groot, het enige zekere is dat niets meer hetzelfde zal zijn.
Israël – het veiligste land
Israël is momenteel het veiligste land in de coronavirus pandemie. Het land heeft de grenzen snel dicht gedaan, unieke repatriëringsvluchten georganiseerd en een harde lockdown ingesteld met inzet van het leger. Het land blijft open voor aliyah met de bijbehorende quarantaine.
Onder meer het leger en de hoogontwikkelde hightech en farmaceutische sectoren werken hard aan technologieën en medische innovaties om het coronavirus te bestrijden. Veiligheidsdiensten die zich tot kortgeleden bezig hielden met Iran als grootste bedreiging, worden nu internationaal ingezet om het land te voorzien van de nodige medische producten en technologie. Inmiddels zijn mondkapjes verplicht, worden mobiele telefoons van verdachte of bevestigde corona-geïnfecteerden gemonitord en zijn er pop-up kramen op straat waar mensen zich kunnen laten testen.
Begin april kwamen dramatische werkloosheidscijfers uit Israël naar buiten, bijna een kwart van de beroepsbevolking, meer dan één miljoen mensen zijn nu werkloos in een land met jarenlang één van de hoogste armoedecijfers van de OECD-landen.
Poerim als verspreider
Net zoals het katholieke carnaval in Nederland het virus op grote schaal verspreidde, was het het joodse carnavalsfeest Poerim dat in diverse Joodse gemeenschappen zorgde voor veel besmettingen. Slechte alertheid van het leeuwendeel van de westerse politieke leiders zorgde voor late bewustwording, voorbereidingen en maatregelen. Tezamen met ultra-orthodoxe gemeenschappen die meer met religieuze wetgeving van doen hebben en daarbij hun lijntje met het opperwezen sterker achten en waarderen dan de natuur die door datzelfde opperwezen is geschapen, heeft dat tot een diepgaande penetratie geleid in gemeenschappen in bijvoorbeeld Jeruzalem, Antwerpen, Londen en New York. Daarbij komt nog dat Joodse gemeenschappen en familierelaties gemiddeld veel hechter zijn.
In Mokum is het meest schrijnende geval het Joodse bejaardencentrum Beth Shalom waar inmiddels 22 van de 120 bewoners zijn overleden volgens bevestigde bronnen. Het Verbond Belangenbehartiging Vervolgingsslachtoffers eist een diepgaand onderzoek naar deze “disproportionele mortaliteit”. Mogelijk dat ook hier de Poerim-viering de bron van besmetting was.
Zoom
Inmiddels is Pesach gepasseerd. De viering van de uittocht uit het Egypte van de Farao na de 10 plagen werd dit jaar geteisterd door de huidige mondiale plaag, die daarbij het Joodse volk deze keer niet overslaat. Dit meest gevierde Joodse feest waarbij families en vrienden in huiskamers samenkomen voor een maaltijd, glazen wijn, liederen en vertellingen werd nu grensoverschrijdend gevierd met inzet van digitale middelen waarbij het programma Zoom in het bijzonder.
De populariteit van dit Amerikaanse software programma voor videoconferenties is sinds de uitbraak van het coronavirus exponentieel toegenomen. Maar het bevatte beveiligingslekken waardoor het zogeheten Zoombombing leidde tot diverse incidenten met racistische en antisemitische hackers.
Verder lijkt het corona-antisemitisme tot nu toe enigszins beperkt tot de usual suspects; de complotdenkers in extreem-rechtse en islamitische kringen.
Solidariteit
Joodse gemeenschappen hebben zich ook aangepast. Veel Joodse activiteiten worden online georganiseerd, van joods onderwijs en gezamenlijke sjoeldiensten tot lezingen en muziek.
Met Pesach werden er in Amsterdam 900 sederschotels en 1500 maaltijden bezorgd om de thuisviering te vergemakkelijken, in het bijzonder voor ouderen die de deur niet uitgaan. Dit samenwerkingsproject werd uitgevoerd door liberale en orthodoxe Joodse gemeenten. Sommigen zijn belronden gestart om leden te ondersteunen.
De Joodse sportvereniging Maccabi wiens sportactiviteiten zijn gestaakt, zette vorige maand een team op met ruim honderd vrijwilligers om hulpbehoevenden in de gemeenschap te ondersteunen. Een bijzondere actie werd ondernomen door Najib Amhali en Fatima Elatik, die namens de Marokkaanse gemeenschap de staf en bewoners van Beth Shalom in het zonnetje zetten door ze vele boeketten bloemen te schenken.
Gelovig of seculier, de mensheid wordt momenteel op de proef gesteld. Het zijn zware tijden op menig vlak en het einde is nog niet in zicht. Vele uitdagingen staan ons nog te wachten. We moeten hoopvol blijven, solidair en vooral gezond.
