Naast de coronavirus crisis is er nog een mogelijk veel ernstiger crisis in Israël gaande. De voorzitter van de Knesset, Yuli Edelstein (Likud) weigert gehoor te geven aan de uitspraak van het Hooggerechtshof om voor woensdagavond 21.00 uur een stemming in de Knesset te laten plaatsvinden om zijn opvolger te kiezen.
Amper een uur nadat Edelstein een niet-bindend standpunt had afgewezen van de rechters dat een dergelijke stemming moest worden gehouden, deed de rechtbank een vernietigende uitspraak waarin de voorzitter van de Knesset ervan werd beschuldigd de democratie in Israël te ondermijnen
Als Edelstein, een Knessetlid van premier Benjamin Netanyahu’s Likud-partij, de rechtbank opnieuw trotseert, komt Israël in een constitutionele crisis terecht. Eerder op maandag liet de Israëlische minister van Justitie Amir Ohana, ook een Knessetlid van de Likud, weten dat Edelstein inderdaad stand moet houden tegen de rechters en de niet bindende uitspraak van Israëls hoogste rechterlijke instantie naast zich neer moet leggen.
Edelstein en de Likud partij van premier Netanyahu, zijn zich ervan bewust dat Edelstein zijn functie als voorzitter gaat verliezen bij de stemming, aangezien een alliantie van 61 Knessetleden onder leiding van Netanyahu’s rivaal Benny Gantz, leider van de Blauw en Wit partij, Gantz-loyalist Meir Cohen voor deze post zal steunen. Blauw en Wit krijgen dan de controle over de parlementaire agenda.
“De voortdurende weigering om de Knesset om een stemming te houden voor de verkiezing van een voorzitter, ondermijnt de fundamenten van het democratische proces”, schreef de president van de rechtbank, rechter Esther Hayut, in een aanklacht tegen Edelstein’s gedrag.
“Het schaadt duidelijk de status van de Knesset als onafhankelijke autoriteit en schaadt tegelijkertijd het proces van regeringsovergang, te meer naarmate de dagen verstrijken sinds de inwijding van de 23e Knesset.”
“Daarom, vervolgde ze, valt niet te ontkomen aan de conclusie dat dit in de gecreëerde omstandigheden een van die uitzonderlijke gevallen is waarin deze rechtbank moet ingrijpen om een schending van ons parlementaire systeem te voorkomen.”
De Knesset ‘is geen cheerleader voor de regering’, schreef ze ook, waarbij ze het argument van Edelstein verwerpt dat de verkiezing van een vaste spreker duidelijkheid vereiste over de aard van de inkomende regering. Het omgekeerde was waar, merkte ze op. ‘De Knesset is soeverein.’
Gantz kreeg maandag 16 maart de taak van president Reuven Rivlin om de volgende regering van Israël te vormen, nadat 61 van de 120 Knessetleden hem zijn steun hadden gegeven. Maar niet alle 61 – van wie 15 van de overwegend Arabische Gezamenlijke Lijst – zijn noodzakelijkerwijs bereid om samen met hem een coalitie te vormen. Gantz noch Netanyahu hebben een duidelijk pad naar een meerderheid.
Edelstein had het panel van vijf rechters eerder maandagavond laten weten dat hij niet zou accepteren dat hij woensdag moet laten stemmen over de verkiezing van een nieuwe Knesset-spreker.
In plaats daarvan zei Edelstein dat hij alleen een stemming zou laten plaatsvinden “als de politieke situatie duidelijk is.”
“Ik ga niet akkoord met ultimatums”, vertelde Edelstein de rechtbank in zijn officiële reactie op de eerdere niet-bindende positie van de rechters. Ik ben het er niet mee eens, want dit betekent dat de agenda van de Knesset wordt bepaald door het Hooggerechtshof en niet door de voorzitter van de Knesset, die deze rol heeft toegewezen gekregen”.
“Vanwege de bijzondere omstandigheden met de coronavirus crisis vind ik het in dit stadium moeilijk om een exacte datum vast te stellen, maar ik ben van plan de kwestie op de agenda van de Knesset te plaatsen wanneer de politieke situatie duidelijk wordt. Hopelijk gebeurt dit in de kortst mogelijke tijd ‘, zei de Knesset-spreker tegen het Hooggerechtshof.
Likud-minister Yariv Levin blijft het Hooggerechtshof ondertussen aanvallen “de rechtbank leidt ons naar anarchie. Het gedraagt zich alsof het de staat bezit ‘, zei Levin tegen de publieke omroep KAN, waarbij hij de rechtbank ervan beschuldigt deel uit te maken van een deepstate-achtige samenzwering.
Dinsdag zal duidelijk worden of Israël door het spel van de Likud in een constitutionele crisis terecht komt. Inmiddels is bekend dat twee partijen die deel uitmaken van het rechts blok van Netanyahu, de handelwijze van de Likud afkeuren en van mening zijn dat er een nieuwe Knesset voorzitter moet worden gekozen.
