Nu duidelijk is dat het rechtse blok de verkiezingen heeft gewonnen is het de vraag welke opties er zijn om een meerderheid in de Knesset te vormen. Netanyahu heeft dinsdagochtend al gezegd dat hij en zijn rechtse religieuze partners een “nationale regering voor Israël” zullen vormen.
Ondanks het optimisme van Netanyahu is het vooralsnog onduidelijk hoe hij aan een meerderheid in de Knesset kan komen.
Het rechtse blok zal naar verwachting maximaal 59 Knesset zetels behalen. Dit is niet voldoende voor de minimale meerderheid van 61 Knesset zetels. Hiermee wordt het vooruitzicht bemoeilijkt voor het snel bij elkaar brengen van een regeringscoalitie waarmee een jaar van politieke impasse moet worden beëindigd.
Na de overwinning matigde Netanyahu zijn retoriek. In zijn overwinningstoespraak deed Netanyahu duidelijk beroep op de andere kant van het politieke gangpad en riep op tot verzoening.
Blauwe en Wit leider Benny Gantz sprak tot zijn aanzienlijk minder blije aanhang maar gebruikte dezelfde taal als Netanyahu. Hij zij dat Israël ‘genezing, eenheid en verzoening nodig heeft; het verlangt naar een verenigend leiderschap’.
We hebben de paar opties die er zijn op een rijtje gezet.
Eenheidsregering
Na de verkiezingen in september zeiden Gantz en Netanyahu dat ze beiden de vorming van een eenheidsregering steunden die voornamelijk uit hun partijen zou bestaan. Deze gesprekken mislukten doordat Netanyahu onderhandelde namens het gehele rechtse blok.
Sindsdien is Netanyahu in staat van beschuldiging gesteld voor omkoping, fraude en vertrouwensbreuk. De eerste rechtszitting 17 maart. De retoriek van Gantz tegen Netanyahu en zijn juridische problemen is alleen maar harder geworden. Gantz vergeleek de premier met de Turkse president Erdogan en heeft Netanyahu ervan beschuldigd dat hij wetgeving wil bevorderen om te voorkomen dat zijn proces doorgang vindt.
Verwijzend naar het corruptieproces zei Gantz dinsdagochtend: “Ongeacht de resultaten van de verkiezingen worden strafprocedures alleen in de rechtszaal beslist. Over twee weken zit Benjamin Netanyahu in een rechtszaal wegens ernstige misdaden.”
Voor Gantz om toe te treden tot een Netanyahu-regering zou hij zijn campagnebelofte om niet te dienen onder een premier die is aangeklaagd moeten breken. Hij zou ook een aantal sleutelfiguren in zijn partij moeten overtuigen – met name Yair Lapid en Netanyahu’s voormalige minister van defensie Moshe Ya’alon. Beiden hebben afzonderlijk en in duidelijke termen aangegeven niet met Netanyahu in een regering te willen zitten.
Lieberman keert terug naar het rechtse blok
Een andere optie voor Netanyahu is Lieberman te overtuigen om zich weer tot de rechtse coalitie te voegen die hij in december 2018 verliet. Deze actie heeft tot drie verkiezingen in een jaar geleid.
In theorie zou Lieberman dit kunnen doen en het rechtse blok met zijn voorspelde 6 tot 7 Knesset zetels aan een meerderheid helpen.
Net als Gantz zou Lieberman moeten afzien van tal van verkiezingsbeloften om lid te worden van een Netanyahu-coalitie. Met name zijn herhaaldelijk uitgesproken belofte om geen lid te worden van regering met ultraorthodoxe partijen. Voor de duidelijkheid herhaalde Lieberman deze belofte maandagavond in een toespraak tot zijn aanhangers.
Op Twitter schreef Lieberman de afgelopen nacht: “Het is nog steeds onduidelijk welke regering zal worden gevormd, maar het is belangrijk voor mij om twee punten te maken: 1. Er komen geen nieuwe verkiezingen. 2. We zullen geen lid worden van een regering onder leiding van Netanyahu met Shas en United Torah Judaism.”
Individuele parlementsleden van andere partijen
De enige andere mogelijkheid voor Netanyahu is om te proberen individuele Knesset leden van andere partijen te overtuigen zich bij de Likud of een van de andere rechtse partijen te voegen. In het verleden is dit in Israël al eerder voorgekomen met rechtse Knesset leden van de Tsomet partij die 1995 een linkse regering steunden in ruil voor ministersposten.
Hoewel de meeste leden van de linkse Labour-Gesher-Meretz alliantie felle tegenstanders van Netanyahu zijn, bestat er een mogelijkheid om de voorzitter van de Gesher-factie, voormalig Yisrael Beytenu Knesset lid Orly Levy-Abekasis, te overtuigen om een rechtse regering te steunen in ruil voor een kabinetsportfolio.
Levy-Abekasis wekte speculatie over haar toekomst op toen ze in de nasleep van de resultaten van de exit-poll op Twitter zei dat ze ‘hoopt morgen wakker te worden voor een nieuw tijdperk van actie.” Een tweet die ze kort daarna verwijderde nadat journalisten haar vroegen of ze daarmee bedoelde of ze van plan was naar de Likud over te stappen.
Een sms-enquête die door het campagneteam van Likud was verzonden vroeg partijleden of Levy-Abekasis een goede minister van financiën zou zijn in een volgende regering.
Het was niet meteen duidelijk of de sms-enquête het contact weerspiegelde tussen Likud en Levy-Abekasis om Netanyahu aan een meerderheid te helpen.
Andere berichten in de Hebreeuwse media melden dat Blauw en Wit Knesset leden Zvi Hauser en Yoaz Hendel, beiden voormalige assistenten van Netanyahu en lid van de Telem-factie binnen Blauw en Wit, zouden overwegen om naar de Likud over te stappen. Dit is een andere mogelijkheid waarmee Netanyahu zijn rechtse blok aan een meerderheid in de Knesset kan helpen.
Hauser en Hendel hebben ontkend dat ze een dergelijke stap overwegen.
De komende dagen zal duidelijk worden welke kant het opgaat en of het rechtse blok een meerderheid kan vormen. In Israël is niets onmogelijk en staat niemand vreemd te kijken als politieke beloftes worden verbroken of leden van de ene partij na de andere partij over stappen in ruil voor een ministerspost.
