De Parasja, afdeling in de Torah die wereldwijd in de synagogen wordt gelezen, is deze week: Jitro – Exodus 18:1 t/m 20:23. Sjabbat begint 14 feb om 17:25 uur en eindigt op 15 feb om 18:43 uur.
Jaloezie is een gevoel waar we allemaal tegenaan lopen en waar we niet aan kunnen ontkomen. De laatste van de Tien Geboden, die wij deze week in de parasja lezen, is het verbod op jaloezie.
Jaloezie is de bron van alle ellende. Of het nou gaat om stelen, moorden of verkrachten: de bron van al dit kwaad is bijna altijd jaloezie. Jaloezie heeft een verwoestende werking.
Door de Tien Geboden, het allereerste universele normen-en-waardenstelsel, af te sluiten met het verbod op jaloersheid benadrukt ook de Tora dat jaloezie de kern is van alle problemen die zich op het intermenselijk vlak kunnen voordoen (Avot 4:21).
Tegelijkertijd vertelt de Talmoed (Bava Basra 21b) dat jaloezie positieve kanten heeft. Jaloersheid is namelijk de drijfveer van de maatschappij ook omdat het juist de gezonde concurrentie is, waardoor de wetenschap zich kon en kan ontwikkelen.
Is jaloezie dus positief of negatief? Het antwoord daarop is allebei.
Het positieve aspect van jaloezie is dat door het herkennen van kwaliteiten die de ander wel heeft, maar jij niet, dat je ernaar gaat streven om ook zijn kwaliteiten tot de jouwe te maken.
De negatieve kant van jaloezie is wanneer wij “de ander” proberen te zijn en als het ware voor onszelf geen oog meer hebben. De reden waarom dit niet alleen zinloos maar ook schadelijk is, is omdat we daarmee onze unieke persoonlijkheid en rol negeren.
Het Jodendom ziet de persoon niet slechts als onderdeel van een collectief geheel maar juist als apart individu. Zo staat er in de Pirke Avot (Spreuken der Vaderen) dat diegene die één mensenleven redt wordt beschouwd alsof hij de hele wereld gered heeft. Dit zijn niet alleen mooi en poëtisch klinkende woorden maar hebben ook een praktisch gevolg:
Indien wij voor het dilemma zouden staan om één persoon te doden en daarmee honderd mensen te redden dan is het niet toegestaan om hem te doden. Het Joodse gedachtegoed is de mening toegedaan dat ieder individu – als individu – belangrijk is en dat honderd mensen niet meer waard zijn dan één persoon.
Negatieve gevoelens van jaloezie zijn onterecht omdat ieder persoon uniek is en over specifieke kwaliteiten bezit. Wij samen, juist omdat wij van elkaar verschillen, hebben de mogelijkheid om de wereld tot een betere plek te maken.
Sjabbat Sjalom!
