Volgens een rapport dat deze week verscheen van de religieuze pluralistische groep Israel Hofsheet (‘Israel be free’) is Tel Aviv de meest vrije en pluralistische stad in Israël en Bnei Brak het minst.
Het rapport, dat nu voor de tweede keer verscheen, rangschikt 24 van de grootste Israëlische steden volgens hun opvattingen over 10 sociale en religieuze vragen, van hun openheid tot niet-orthodoxe religieuze gemeenschappen en de LGBT-gemeenschap, tot de hoeveelheid stadsfondsen die zijn besteed aan religieuze diensten (hoe lager hoe beter in de ranglijst) en het aanbieden van seculiere begrafenissen en openbaar vervoer op sjabbat.
De steden werden gekozen op basis van grote. De lijst omvat de 20 grootste steden, evenals de twee grootste steden in het noorden en de twee grootste steden in het zuiden des (heilige) lands.
Het rapport is een momentopname van de staat van religieus pluralisme vanuit het perspectief van liberale activisten in Israël.
Hoewel sommige elementen van de ranglijst, zoals ondersteuning voor de LGBT-gemeenschap, zeer populair zijn bij seculiere en liberale Israëli’s, zijn anderen misschien controversiëler. Zoals de eis om geen aparte uren voor mannen en vrouwen toe te staan bij gemeentelijke zwembaden. Dat is nog steeds de situatie in sommige steden en wijken waar grote populaties religieuze joden en moslims wonen.
“De gemeente Tel Aviv neemt een actieve verantwoordelijkheid voor het vergroten van de vrijheid in de stad voor niet-orthodoxe gemeenschappen en de LGBT-community”. Een van de maatregelen die wordt geprezen is de start van openbaar vervoer op sjabbat, maar ook Tel Aviv biedt bijvoorbeeld nog steeds geen seculiere begrafenissen aan haar inwoners. Ook heeft de stad financiële bijdragen geleverd aan religieuze evenementen in de stad waar mannen en vrouwen gescheiden waren.
Het komt niet als een verrassing dat de laatste plaats voor het tweede achtereenvolgende jaar de ultraorthodoxe stad Bnei Brak is. Die stad, onder de rook van Tel Aviv, is volgens het rapport net zo religieus beperkend als de bewoners wensen. “Enerzijds weerspiegelt Bnei Brak het karakter van het ultraorthodoxe publiek, dat de meerderheid van zijn inwoners vormt. De stad is geheel gesloten op sjabbat en alle openbare cultuur is religieus, in overeenstemming met de wensen van de meeste inwoners. Daarmee kan een stad die niet tegemoet komt aan haar minderheden, niet vrij zijn in de breedste zin van het woord.”
Toch gebruikt Israel Be Free Bnei Brak om andere gemeentes aan de schandpaal te nagelen.
“Zelfs in een stad die actief werkt aan het verdrijven van gemeenschappen en bewoners die niet religieus-orthodox zijn, is er een taxilijn op sjabbat. Ogenschijnlijk liberale steden, zoals Raänana en Kfar Saba, moeten serieus onderzoek doen naar het feit dat Bnei Brak hen in dit element in de ranglijst heeft overtroffen.”
Modi’ien behaalde op de tweede plaats 70 punten. Het rapport prijst de steun van de gemeente Modi’ien voor liberale religieuze gemeenschappen en homorechten, evenals de mogelijkheid voor haar inwoners om een seculiere begrafenis te krijgen.
Toch bleef Modi’ien, nr. 1 in 2018, achter op Tel Aviv. Voornamelijk vanwege een gebrek aan een ‘duidelijk kader voor toezicht op de activiteiten van religieuze organisaties in scholen en subsidies voor religieuze organisaties die gescheiden zwemmen promoten in zwembaden’. Twee belangrijke kwesties waar Israel Be Free tegen strijdt.
Herzliya staat op plek 3, mede doordat ook daar gescheiden zwemmen kan worden gesubsidieerd, terwijl Ramat Gan negen plekken naar boven opschoof vergeleken met de ranglijst van vorig jaar en daardoor nu op plek vier staat.
Het rapport wijst op een breed scala aan nieuwe beleidsmaatregelen die zijn geïntroduceerd door de nieuwe burgemeester Carmel Shama-Hacohen, een voormalige Likud-parlementslid en Israëlische ambassadeur bij de OESO en UNESCO. Na zijn verkiezing in 2018, richtte Shama-Hacohen door de stad gefinancierde sjabbat-buslijnen op en beperkte de toegang van religieuze non-profit organisaties tot scholen, aldus het rapport.
Over het algemeen zag 2019 een ‘dramatische ommekeer’ voor religieuze vrijheid in Israël, betoogt het rapport, erop wijzend dat verschillende gemeenten in en rond Tel Aviv een door de stad gefinancierd sjabbat-busnetwerk hebben gelanceerd, terwijl liberale activistische groepen meer uitgesproken zijn geworden over kwesties zoals bijvoorbeeld burgerlijk huwelijk en winkels die op sjabbat open mogen zijn.
Het rapport nam ook met genoegen nota van het feit dat de huidige politieke impasse van Israël ten minste gedeeltelijk te wijten is aan een gevecht tussen rechtse facties, secularisten van Yisrael Beiteinu en de religieus-joodse (uiterst conservatieve) Haredi-partijen over religieus pluralisme in de joodse staat.
