Het Jerusalem Institute for Strategy en Security is voor het jaar 2020 niet positief over de vooruitzichten in de regio in het Midden Oosten waar Israel deel van uitmaakt en ziet de spanningen met Iran oplopen. Ook de wijze waarop Europa Israel zal behandelen in 2020 en hoe er internationaal op Israel wordt gereageerd.
Israel en de Palestijnen
De politieke jockey rond Mahmoud Abbas zal escaleren terwijl hij zich vastklampt aan de macht en vragen oproept over de toekomst van de Palestijnse Autoriteit (PA). De waarschijnlijkheid voor een Fatah-Hamas-begrip dat Palestijnse interne verkiezingen mogelijk zou maken – is laag.
De samenwerking tussen Palestijnse en Israëlische veiligheidstroepen zal worden voortgezet. Maar de PA zal zich fel verzetten tegen het Trump-vredesinitiatief (over alle kwesties: Jeruzalem, nederzettingen, veiligheid, soevereiniteit) en alle unilaterale Israëlische bewegingen (zoals annexatie van de Jordaanvallei). Palestijnse ontevredenheid zal echter hoofdzakelijk worden gekanaliseerd in internationale diplomatieke stappen tegen Israël, niet tot gewelddadige onrust – tenzij de economische situatie in de gebieden verslechtert.
De IDF-macht en de moeilijke economische situatie zullen de macht van Hamas verzwakken, terwijl die organisatie op weg is naar “afspraken” op middellange termijn met Israël. De door Iran gesteunde Palestijnse islamitische jihad zal echter proberen deze “afspraken” te niet te doen.
Gevolgen voor Israël: conflictbeheer moet de basisconstructie blijven voor de betrekkingen van Israël met de Palestijnen. Israël moet positief reageren op het Trump-plan zodat de verantwoordelijkheid voor zijn mislukking (helaas) bij de PA zal liggen. De Israëlische inlichtingendienst moet zich voorbereiden op alle scenario’s met betrekking tot een PA-opvolgingscrisis. In Gaza moet Israël voorbereid zijn op grotere militaire actie dan ooit tevoren om Hamas af te schrikken en op meer genereuze dan ooit tevoren economische regelingen die de kalmte met Hamas kunnen waarborgen.
Jeruzalem
Twee tegenstrijdige trends in Oost-Jeruzalem zullen doorzetten. Aan de ene kant integreren Oost-Jeruzalemse Arabieren beter in de stad (door meer onderwijs, werkgelegenheid, gezondheid en andere kansen), waardoor de soevereine controle van Israël wordt versterkt. Aan de andere kant hebben radicale nationalistische en islamitische “acteurs”, waaronder Turkije, hun interventies in de stad opgevoerd.
De gedempte Arabische wereldreacties op de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem kunnen andere landen aanmoedigen om ook hun ambassades naar Jeruzalem te verplaatsen.
Implicaties voor Israël: het langetermijndoel van Israël om een verenigd en welvarend Jeruzalem te verkrijgen en internationale erkenning daarvan te krijgen, zal worden versterkt door extra Israëlische investeringen in alle delen van de stad. Dit zal meer Israëli’s naar de stad trekken (“zionistische nederzetting”) en de integratie van Jeruzalemitische Arabieren bevorderen, terwijl vijandige “acteurs” worden gecontroleerd.
Syrie en Libanon (en Hezbollah)
President Assad is op weg om de centrale regime-controle te herstellen. Het vertrek van Amerikaanse troepen uit Syrië zal doorgaan vanwege Amerikaanse verkiezingsoverwegingen en meer, waardoor er ruimte ontstaat voor een Syrisch-Koerdisch condominium. Spanningen tussen Syrië en Tukey zullen blijven bestaan, ondanks Russische bemiddeling. Het Syrische militaire offensief in Idlib zal doorgaan. Syrië zal waarschijnlijk terugkeren naar de Arabische Liga, en Europa zal met Syrië een dialoog aangaan over kwesties van vluchtelingen en terrorisme. De VS zullen niettemin economisch druk blijven uitoefenen op Syrië, waardoor Assad afhankelijk blijft van Iran.
Het interne conflict in Libanon zal toenemen, waarbij Hezbollah de overhand neemt en het land zal gaan gijzelen, zelfs als er verkiezingen worden gehouden. Economische moeilijkheden zullen Hezbollah alleen maar versterken, omdat leden van andere groepen emigreren.
Gevolgen voor Israël: Israël moet klaar zijn voor escalatie, inclusief preventieve oorlogvoering met Hezbollah. Er kunnen kansen zijn voor Israël, als Syrië zich stabiliseert en minder afhankelijk wordt van Iran; als Rusland de Iraniërs opnieuw beteugelt; en als Hezbollah wordt afgeleid en beperkt door interne Libanese onrust.
Iran
Iran zal de JCPOA van alle inhoud blijven ontdoen en zal de verrijking van uranium vergoten en laten escaleren, misschien zelfs dramatisch.
De campagne van Washington voor ‘maximale druk’ (economische sancties) op Iran zal de Iraanse economie blijven uitputten, wat de Ayatollahs voor grote uitdagingen stelt. Zolang Khameini weigert onderhandelingen met Amerika te beginnen, kunnen we aanhoudende Iraanse provocaties in de Golf en elders verwachten als reactie op deze druk, waaronder een intensivering van brutale IRGC- en Qods-strijdkrachten. Conflicten tussen Iran en Israël in Syrië kunnen escaleren tot een breder conflict.
Aan de andere kant zou Teheran in de tweede helft van 2020 kunnen overeenkomen om met de VS te praten over het nucleaire akkoord en andere zaken, als Iran geconfronteerd wordt met extreem economisch gevaar en politieke crisis of als een overwinning voor de herverkiezing van Trump verzekerd lijkt.
In elk geval zal het regime alle binnenlandse protesten op brute wijze blijven onderdrukken. (De huidige onrust in Iran lijkt de belangrijkste uitdaging voor het regime sinds de protesten van 2009, en misschien sinds de revolutie in 1979).
In de aanloop naar de parlementsverkiezingen in februari zal het politieke krachten spel toenemen, maar de “reformistische” politici trekken zich terug. Khameini heeft aangegeven dat hij opperrechter Ebrahim Raisi als zijn plaatsvervanger ziet, en gezien de slechte gezondheid van Khameini zou Raisi ook in 2020 Supreme Leader kunnen worden.
Implicaties voor Israël: hoge waarschijnlijkheid van meer Iraanse agressie, en zelfs breder conflict met Israël als Iran in de tweede helft van 2020 de uraniumverrijking opvoert. Israël moet klaar zijn om Iran alleen aan te pakken. Tegelijkertijd moet Israël voorbereid zijn op de problematische mogelijkheid van nieuwe gesprekken tussen de VS en Iran, en werken aan volledige coördinatie met Washington met betrekking tot de eisen die aan Iran worden gesteld.
Regionale gevaren
De onrust in Irak en Libanon zal in verschillende mate van intensiteit aanhouden (inclusief de anti-Iraanse tendens), net als de burgeroorlogen in Libië en Jemen.
Ondanks burgerlijke onrust en protesten en een escalerend conflict met Ethiopië over watervoorraden, blijft het Egyptische regime stabiel. De strijd van Sisi tegen ISIS in de Sinaï vordert ook.
De diplomatieke spanningen tussen Jordanië en Israël kunnen toenemen (met betrekking tot Jeruzalem, de Jordaanvallei en kanaalprojecten), hoewel de veiligheidsrelatie tussen de twee landen sterk zal blijven.
Er wordt een delicate en trage vooruitgang verwacht in de banden tussen de Golfstaten en Israël, inclusief mogelijke toenadering tussen Qatar en Israël. Aan de andere kant, als de hegemonische vooruitgang van Iran niet wordt gecontroleerd, kan een deel van de Golfstaten in plaats daarvan proberen samen op te trekken met Iran.
Implicaties voor Israël: handhaving van de vrede met Egypte en Jordanië en zorgen voor de stabiliteit van deze landen zijn topprioriteiten voor Israël. De betrekkingen met de Golfstaten moeten discreet en zorgvuldig worden behandeld. Israël moet ook openstaan voor toenaderingen van andere Arabische landen die Iran vrezen.
Internationale arena4
Handelsspanningen met China zullen de Amerikaanse verkiezingscampagne blijven domineren. Maar de felle partijdige sfeer van de verkiezingen in 2020 dreigt ook de al lang bestaande democratisch-republikeinse consensus van steun voor Israël te ondermijnen, een ontwikkeling die ook de betrekkingen van Israël met het Amerikaanse jodendom bemoeilijkt.
Washington verwacht steun voor het Trump-vredesplan (als en wanneer het wordt gepresenteerd), van Israël – zelfs als het gaat om enkele pijnlijke concessies van de kant van Israël, en van Arabische staten – zelfs als het diplomatieke voordelen voor Israël inhoudt.
Implicaties voor Israël: Israël heeft geen andere keuze dan ‘ja, maar’ te reageren op het Trump-plan, en Jeruzalem moet al het mogelijke doen om een tweedeling Amerikaanse politieke consensus over Israël te handhaven en opnieuw op te bouwen. Israël moet zich terugtrekken tegen degenen die politieke “conditionaliteit” willen invoeren in de Amerikaanse militaire hulp aan Israël en moet uitleggen dat, naarmate de VS zich terugtrekken uit het Midden-Oosten, het strategische belang van Israël voor de VS toeneemt (evenals zijn vrijheid van handelen).
Europa
De bekende trends in de Europese betrekkingen met Israël zullen doorgaan: kritiek op Israël met betrekking tot Palestijnse zaken (inclusief de laatste Europese inspanningen om nederzettingsproducten te labelen), naast bilaterale handel en wetenschappelijke samenwerking, inclusief onderhandelingen over de volgende “Horizon” -overeenkomst. De zwakke militaire houding van Europa zal niet veranderen, noch zal zijn vergevingsgezinde benadering van de Iraniërs veranderen. De EU wordt grotendeels in beslag genomen door haar interne problemen en is niet in staat om een buitenlands beleid te voeren.
Gevolgen voor Israël: om de druk vanuit Brussel te compenseren, moet Israël zijn banden met Oost-Europese en oostelijke mediterrane landen verder blijven ontwikkelen.
