Zondag was de officiële Joodse datum van de dood van Yitshak Rabin. Onderstaand de volledige toespraak van president Rivlin.
“De schok waarmee de vertegenwoordiger van de staat Israël de moord op onze premier aankondigde, schokt ons elk jaar weer. Even keken we naar de donkere afgrond van haat en geweld, precies die dingen die ons bestaan zouden kunnen vernietigen.
Even waren we partners in diep verdriet en huiveringwekkend verdriet. Dat moment ging voorbij. De moord op Rabin, die elke burger van Israël door elkaar schudde, werd een kwestie van onenigheid tussen ons, pijnlijk en hard.
Die verachtelijke daad speelde zich af tegen de achtergrond van de ondertekening van de Oslo-akkoorden. In onze herinneringen was de vreselijke moord op de premier van Israël gekoppeld aan de kwestie van een overeenkomst met de Palestijnen en het diepe meningsverschil tussen links en rechts. Aan de andere kant zag rechts zichzelf als het slachtoffer van hetzelfde pistool dat niet alleen het leven van een uitstekende leider, maar misschien ook van het vredesproces beëindigde.
Vandaag, na 24 jaar, is het misschien nu de tijd om de moord te scheiden van onze politieke overtuigingen. En ik wil vragen, zijn wij daartoe in staat? De angst voor een andere politieke moord en de hoop dat er geen nieuwe moord zou kunnen gebeuren, is niet voorbehouden aan het ene politieke kamp of het andere. Het is een angst die we allemaal delen. Wie zich die avond herinnert, weet: het is mogelijk om te treuren en te huilen over een vreselijke moord, over het offer van Yitzhak, zonder te geloven in het pad naar vrede dat hij probeerde te bevorderen.
Geloof niet in de absurde, vreemde en krankzinnige stemmen van de randen. Geloof niet degenen die spreken over post-waarheid, alternatieve feiten en nieuwe theorieën. Post-waarheid betekent leugens en alternatieve feiten zijn fraude. Laat je niet verleiden om te geloven dat deze stemmen representatief zijn. Steun geen mensen die proberen uit alle macht brandstof aan het vuur toe te voegen.
We moeten de moord niet blijven gebruiken om punten te scoren in het politieke discours. We moeten het trauma, de pijn niet gebruiken om de ideologie van het tegengestelde kamp te bestrijden.
Yitzhak geloofde in het vredesproces en zong zijn lied tot zijn laatste adem, zelfs op die vreselijke nacht op het plein. Ik probeer de man niet te scheiden van de droom die hij voortbracht. Ik vraag of en wanneer we klaar zullen zijn om ons, samen, niet alleen het leven van Yitzhak, maar ook zijn dood anders te herinneren. Want als we niet in staat zijn om samen te treuren over deze moord, deze daad van politiek geweld, wat zal er dan van ons worden?
Vreselijke gebeurtenissen in ons verleden, zoals de vernietiging van de tempel, de moord op Gedalia Ahikam, hebben in de loop der jaren een andere toon gekregen in onze historische herinneringen. Vanuit scherpe, pijnlijke nationale trauma’s zijn ze onderdeel geworden van ons collectieve geheugen, en dat collectieve geheugen speelt een uiterst belangrijke rol bij het opbouwen van onze nationale identiteit.
Een groot deel van de bevolking kende Yitzhak niet en wilde zich graag verbinden met de man, de leider, via kunst en cultuur. Nieuwe generaties worden geboren die hun eigen interpretatie willen geven, door middel van kunst, films, televisie en creativiteit tot de dood van een van de belangrijkste en invloedrijkste leiders die de staat Israël heeft gekend. Het evenement is een verhaal geworden dat we vertellen en doorgeven aan de volgende generaties.
Willen we dat de moord op Yitzhak Rabin in de geschiedenis van ons volk wordt vastgelegd als een gebeurtenis die Judea van Yisrael scheidde, of als een gebeurtenis die ervoor zorgde dat we de balans opmaakten van onszelf, om ons te herinneren wat een vreselijke prijs er is om een blind oog voor politiek geweld, wat een verschrikkelijke prijs is er voor arrogantie?
Wat is de boodschap die onze jongeren vandaag horen? Is het mogelijk dat op deze dag, alleen deze dag, op een dag per jaar, een meisje uit Haifa hetzelfde bericht hoort dat een jongen uit Bnei Berak, een meisje uit Shfar’am en een jongen uit Elkana horen?
Het klinkt ons absurd, maar de waarheid is dat het absurd is dat we de tijd opgeven en ons overgeven. Die daad van opgeven, onze keuze om ons te nestelen in de dekens van onze ideologie en onze identiteit die zo comfortabel zijn voor ons allemaal, dat iedereen het slachtoffer is in plaats van een duidelijke stem van het maatschappelijk middenveld op te roepen op deze dag – dat is de oorzaak van het probleem. Dit is geen dag voor gevoelens van slachtofferschap, niet voor iemand of een groep. Dit is een dag om collectieve verantwoordelijkheid te nemen op basis van onze gedeelde herinnering: de herinnering aan de moord en de herinnering aan de afgrond die eronder schuilgaat.
Het zou goed zijn om de generatie die zich november 1995 niet herinnert ook over het leven van Rabin te onderwijzen – als een krijger, een bevrijder van Jeruzalem, IDF stafchef, leider, ambtenaar en man van vrede. Deze twee elementen zijn wat Dalia, Yuval en de familie na al die jaren blijven doen om de erfenis van Yitzhak te waarborgen en de Israëlische democratie te versterken. Elk jaar laten we een waarschuwing horen over ongegronde haat en burgeroorlog, over aanzetten, over geweld dat de fundamenten van democratie ondermijnt. Alleen wij zullen beslissen wat de les is. Alleen de geschiedenis zal onze getuige zijn. Hebben we de les geleerd?
Beste vrienden, we herinneren ons en markeren de herinnering aan Lea Rabin, Lea, die altijd aan zijn zijde was en wist hoe eenzaam de man aan de top was Lea, die een ondraaglijk hoge prijs betaalde bij het kiezen van Yitzhak, die zijn leven wijdde aan de veiligheid van de staat Israël, die nooit bevreesd was zijn eigen pad en zijn geweten te volgen, zowel in oorlog als in vrede. Moge hun herinneringen gezegend zijn en moge hun ziel gebonden zijn in de band van het leven. Amen.
