De meeste gevallen van longkanker – de belangrijkste oorzaak van overlijden door kanker – worden veroorzaakt door roken. Dat zet zware rokers op de eerste plaats voor medische screening procedures die longtumoren vroeg proberen te identificeren, zodat patiënten met de behandeling kunnen beginnen en hun kansen op langdurige overleving kunnen verbeteren.
Tegenwoordig zijn screening protocollen gebaseerd op het identificeren van personen waarvan wordt aangenomen dat ze longkanker ontwikkelen, op basis van hun leeftijd en rookstatus. Het vertrouwen op deze twee risicofactoren alleen is echter niet voldoende, omdat bij deze geselecteerde populatie de meeste longtumoren ontbreken. Bovendien blijven personen die geen voor de hand liggende kandidaten voor screening zijn, zich niet bewust van het gevaar dat ze kunnen lopen – wat leidt tot een uitgestelde behandeling en een slechtere prognose.
Nu hebben wetenschappers van het Weizmann Instituut in Rechovot en collega’s in Engeland een nieuw protocol voor screening op longkanker voorgesteld op basis van een eenvoudige bloedtest. Het is gebaseerd op de “DNA-reparatiescores” van individuele patiënten – een samenvatting van de activiteit van drie DNA-reparatie-enzymen waardoor cellen bekend staan om te reageren op genetische schade. Lagere scores vertalen zich in een verhoogd risico op longkanker.
De studie werd geleid door prof. Zvi Livneh en senior stafwetenschapper dr. Tamar Paz-Elizur, beide leden van de afdeling Weizmann Institute of Biomolecular Sciences, in samenwerking met prof. Sir Bruce Ponder van Cambridge University en prof. Robert Rintoul van Royal Papworth Ziekenhuis en Cambridge University. De bevindingen van de wetenschappers werden gepubliceerd in Journal of the National Cancer Institute-Cancer Spectrum (JNCI-CS).
In een studie met Britse patiënten onderzochten de wetenschappers 150 personen met niet-klein cellige longkanker, evenals 143 gezonde controles. Ze berekenden de DNA-reparatiescore van elke deelnemer op basis van bloedactiviteitsniveaus van drie enzymen waarvan bekend is dat ze reageren op DNA-schade. De DNA-reparatiescore van deelnemers aan de studie met longkanker was over de hele linie lager dan de controlegroep, waardoor deze enzymatische activiteit werd vastgesteld als een robuuste biomarker voor het risico op longkanker – onafhankelijk van roken. Belangrijk is dat deze resultaten een eerdere studie van prof. Livneh valideerden waarin DNA-reparatiescores in een Israëlische populatie werden onderzocht, waaruit bleek dat de nieuwe aanpak mogelijk zou kunnen worden geïmplementeerd om wereldwijd effectievere screening op longkanker te bevorderen.
Samen met zijn collega’s heeft Prof. Livneh aangetoond dat een lage DNA-reparatiescore een vijfvoudig groter risico op het ontstaan van longkanker onthult dan normaal alleen op basis van leeftijd en rookstatus zou worden geschat. Een lage DNA-reparatiescore kan ook helpen verklaren waarom sommige niet-rokers – normaal niet genoemd voor preventieve screening – longkanker ontwikkelen, waardoor wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van klinische criteria voor het bevorderen van vroege diagnose in de niet-rokende bevolking. Deze bevindingen hebben belangrijke implicaties voor het verbeteren van de effectiviteit van longkankerscreening en het bieden van meer risicopatiënten aan toegang tot vroege diagnose en behandeling.
In een andere, onverwachte bevinding die uit deze studie naar voren kwam, ontdekte het team van Prof. Livneh dat een lage DNA-herstelscore bij longkankerpatiënten, maar niet bij gezonde mensen, samenhangt met een brede toename van genexpressie paden die bij de immuunrespons van het lichaam bemiddelen. Dit geeft aan dat DNA-reparatiescore-gegevens – zoals onthuld in een bloedtest – mogelijk kunnen bijdragen aan gepersonaliseerde therapie, door artsen te helpen voorspellen hoe individuele longkankerpatiënten op immunotherapie zullen reageren.
