Deze foto van 27 maart 2019 toont het heiligdom van de tempel Beth-El in Casablanca, Marokko. (Mishael Sims via AP)
Met zijn bergen en woestijn, strandresorts en Berberse dorpen, is Marokko een feest voor alle soorten reizigers , inclusief diegenen die de diepe Joodse wortels van het koninkrijk willen verkennen, aldus de Times of Israel.
De aanwezigheid van Joden in Marokko gaat meer dan 2000 jaar terug. Vóór de oprichting van de staat Israël in 1948, kwamen schattingen uit op ongeveer 275.000 Joden, en had Marokko de grootste Joodse gemeenschap in de islamitische wereld.
Tegenwoordig leven er nog ongeveer 2.000 Joden in Casablanca en ongeveer 500 elders in Marokko, maar de Joodse aanwezigheid leeft nog steeds voort in een verscheidenheid aan bezienswaardigheden. Het Museum van het Marokkaans Jodendom in de buitenwijk Casablanca, bijvoorbeeld, is het enige museum over het Jodendom in de Arabische wereld.
Casablance
De laatste Marokkaanse Joodse school, Neve Shalom, bevindt zich in Casablanca, het economische en zakelijke centrum van het koninkrijk. Vraag naar de directeur Jacky Sebbag. Kijk hoe de kinderen buiten spelen op de binnenplaats, geniet van het zingen van Joodse liedjes en leer meer over de Hebreeuwse lessen van de school en Bijbelstudies.
Deze foto van 27 maart 2019 toont de Thora-rollen in de ark van de synagoge Em Habonim in Casablanca, Marokko. De stad in het Noord-Afrikaanse koninkrijk had eens een bloeiende Joodse bevolking. (Mishael Sims via AP)
Bezoek de Tahiti Beach Club, ooit een lokale Joodse ontmoetingsplaats, bezoek de Beth El en Eim Habanim synagogen. Er is ook een nieuwere synagoge, David Ha-Melech, in het aan het strand gelegen Corniche, niet ver van de strandclub.
Casablanca heeft een traditionele koosjer bakkerij en koosjere restaurants, net als andere steden.
Marrakech
Er wonen iets meer dan 100 Joden in Marrakech, inclusief een handvol die in de oude Joodse wijk wonen. Onder de nog overgebleven synagogen bevindt zich de kleine blauw-witte Lazama, in een smal straatje. Vraag iemand uit de buurt als je het niet kan vinden, want iedereen kent het. Bezoekers tegen een kleine vergoeding naar binnen. Er is een uitnodigende binnenplaats in riad stijl met een fruitboom en een paar stoelen voor vermoeide reizigers.
een menora bij Lazama Synagogue in Marrakech, Marokko. (Mishael Sims via AP)
De oorspronkelijke synagoge dateerde uit 1492 maar werd later herbouwd. De Thora-rollen van de synagoge zijn geschreven op gazelle-perkament, volgens de Moslimgids van de synagoge. Bezoekers kunnen een kijkje nemen bij Lazama’s mikveh, het traditioneel Joodse ritueel bad onder enkele kronkelende stenen trappen.
De mellah (een ommuurde Joodse wijk van een stad in Marokko) is niet de enige plaats voor synagogen. Ga naar het nieuwere deel van de stad, de wijk Gueliz, met een zware Europese invloed, voor sjabbat diensten in de Temple Beth El Synagogue. Elke taxichauffeur moet weten hoe daar te komen.
Twee uur rijden ten zuiden van Marrakech ligt een klein stadje genaamd Anouim, waar de mysterieuze rabbijn en genezer Wazana ooit leefde.
Heel bijzonder is het graf van de betoverde rabbijn, Haim ben Diwan, iets meer dan een uur rijden ten zuiden van Marrakech. Joden verzamelen zich nog steeds op de plek in het hoge Atlasgebergte in het dorp Tagadirt n’Bour bij Anrhaz voor een traditionele ‘hiloula’-viering van zijn leven.
Fes
De stad had een grote Joodse gemeenschap in de 17e eeuw en heeft een bekende orthodoxe synagoge, Ibn Danan. Eenmaal afbrokkelend, werd het in de jaren 1990 gerenoveerd met hulp van het World Monuments Fund en American Express. Koning Mohammad VI heeft zich gecommitteerd om Joodse sites in Marokko nieuw leven in te blazen.
De mellah is hier een doolhof binnen de muren. Je zult er zeker verdwalen maar dat is de helft van het plezier. Het was de eerste mellah in Marokko, daterend rond 1438.
kookpotten versierd met menorahs in een buitenkraam nabij Ksar van Ait-Ben-Haddou in het zuiden van Marokko. (Leanne Italie via AP)
Naast een joodse begraafplaats, waar een paar vooraanstaande middeleeuwse rabbijnen zijn begraven, is er een plek in Fez die als heilig wordt beschouwd door vrouwen, de Tombe van Solika. Met een achternaam die varieert, was Solika – zoals een hervertelling beschrijft – een joodse vrouw van grote schoonheid die in 1834 onthoofd werd omdat ze weigerde zich tot de islam te bekeren.
Maimonides, een van de meest productieve en invloedrijke Torah-geleerden in de Middeleeuwen, woonde in Fez van 1159 tot 1165. Zijn stenen huis, met verweerde gravures die de locatie markeren, is een stop waard.
J zult geen problemen hebben om in kleine steden en dorpen de Joodse invloeden en geschiedenis te vinden. “Zoek de eerste 80-jarige en vraag:” Herinner je de Joden hier? “De kans is groot dat ze zullen zeggen:” Ja en hier zijn hun namen en dat afbrokkelende huis daar is waar ze woonden.”
