Zelfs 140 jaar na de geboorte van Albert Einstein beïnvloeden zijn wetenschappelijke ontdekkingen nog steeds ons leven. Lasers, kernenergie, glasvezel, auto’s zonder bestuurder, GPS en de ruimtevaart traceren allemaal terug naar de theorieën van Einstein. Deze week heeft de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem 110 nieuwe pagina’s met manuscripten onthuld, waarvan de meeste niet eerder zijn getoond. De onthullingen werpen een nieuw licht op de wetenschapper en de man achter de wetenschap.
Einstein was een van de grondleggers van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Voor hem vertegenwoordigde de universiteit een gezamenlijke toewijding aan een joodse identiteit, het nastreven van waarheid en respect voor alle mensen. Om deze redenen heeft Einstein zijn persoonlijke en wetenschappelijke geschriften nagelaten aan deze universiteit én zijn de Albert Einstein-archieven geboren. Zoals de academisch directeur van het archief, professor Hanoch Gutfreund, heeft verklaard: “Wij van de Hebreeuwse Universiteit zijn er trots op om als het eeuwige huis voor de intellectuele erfenis van Albert Einstein te dienen, zoals zijn wens was”.
De nieuwe collectie bevat 84 vellen. De meeste van hen zijn wiskundige afleidingen uit 1944-1948. Hier geven Einstein’s onderzoeksnotities ons een direct, onbewerkt inzicht in de werking van een van de meest creatieve geesten in de geschiedenis van de wetenschap. Hoewel de wetenschappelijke context van veel van deze berekeningen nog niet duidelijk zijn, werd een eerste beschrijving gegeven door Prof. Tilman Sauer van de Universiteit van Mainz.
Einstein’s nicht, Karen Cortell Reisman, kwam speciaal uit Texas om de tentoonstelling van de nieuwe manuscripten bij te wonen. Ze deelde persoonlijke ervaringen over het opgroeien in een huis dat door de beroemde neef werd opgezogen. “Wanneer iemand ons huis kwam bezoeken toonden we ze altijd onze ‘Einstein Wall’, die vol stond met foto’s en brieven van de beroemde neef van mijn grootmoeder”, herinnerde Cortell Reisman zich. De grootmoeder van Cortell Reisman, Lina Kocherthaler, was een nicht van Einstein. De twee reisden vaak samen en hielden hun hele leven nauw contact. Karen Cortell Reisman ook een verhaal over haar eigen huwelijk: “Toen ik trouwde vroeg ik mijn familie om een geschenk dat veel betekenisvoller voor me zou zijn dan een Tiffany-kom of kristallen vaas. Ik vroeg om een brief uit juli 1949 dat Albert Einstein, samen met mijn vader en moeder, schreef aan aan mijn grootmoeder”.
Hieronder geven wij inzicht in een aantal documenten die tot deze collectie behoort.
Bovenstaande handgeschreven, niet-gepubliceerde appendix is een wetenschappelijk artikel over de Unified Theory, dat Einstein in 1930 aan de Pruisische Academie van Wetenschappen voorlegde. Het was één van de vele van Einstein’s pogingen om de krachten van de natuur te verenigen tot één enkele theorie. Hij wijdde de laatste dertig jaar van zijn leven aan deze inspanning. Deze appendix is nog nooit eerder gezien of bestudeerd, en werd tot nu toe als verloren beschouwd.
De collectie bestaat ook uit een brief uit 1935 van Einstein aan zijn zoon Hans Albert, die op dat moment in Zwitserland woonde. Einstein uitten zijn bezorgdheid over de verslechterende situatie in Europa en de opkomst van de nazi-partij in Duitsland:
“I read with some apprehension that there is quite a movement in Switzerland, instigated by the German bandits. But I believe that even in Germany things are slowly starting to change. Let’s just hope we won’t have a Europe war first… the rest of Europe is now starting to finally take the thing seriously, especially the British. If they would have come down hard a year and a half ago, it would have been better and easier.”
Vier brieven zijn onderdeel van de collectie, die Einstein aan zijn levenslange vriend en medewetenschapper Michele Besso heeft gestuurd. Drie van de letters uit 1916 verwijzen naar het monumentale werk van Einstein, gebaseerd op een “glorieus idee”. Het gaat over de absorptie en emissie van licht door atomen. Dit idee werd later de basis van de lasertechnologie. In de vierde brief bekent Einstein dat hij na 50 jaar nadenken nog steeds de kwantumkarakteristiek van het licht niet begrijpt.
De brieven aan Besso bevatten ook de geestige en persoonlijke opmerkingen van Einstein over familiezaken en de Joodse identiteit. In één van deze brieven, plaagt Einstein Besso omdat hij bekeerd is tot het christendom: “You will certainly not go to hell, even if you had yourself baptized”.
Einstein plaagt Besso eveneens over het feit dat hij Hebreeuws aan het leren is: “As a goy, you are not obliged to learn the language of our fathers, whilst I as a ‘Jewish saint’ must feel ashamed at the fact that I know next to nothing of it. But I prefer to feel ashamed than to learn it”.
