Apu

De vader van Smuel luisterde in Hongarije onder een deken naar Radio Vrij Europa, maar had in het in Boedapest een betere tijd dan later in Israël. Smuels derde column.

De vader van Smuel (helemaal rechts), met familieledenIn Hongarije was mijn vader – apu in het Hongaars – in dienst van de staat. Nu was in die tijd in Hongarije iedereen in dienst van de staat. Particuliere bedrijven bestonden niet. Vader was vertegenwoordiger voor het Staatsbedrijf voor Fotografie, een enorm bedrijf met duizenden werknemers. Fotografen van dat bedrijf bezochten alle bedrijven van het land en maakten daar foto’s van iedereen. Nadat de foto’s klaar waren, bezocht mijn vader de bedrijven en verkocht hij de gemaakte foto’s. Hij nam de bestellingen op. Eigenlijk simpel werk, als ik er achteraf over nadenk. Zeker voor een man als mijn vader, met een hbo-opleiding, die vloeiend Frans, Duits en Engels sprak. Toch klaagde hij nooit over zijn werk.Klagen was ook gevaarlijk in Boedapest destijds. Tijdens het communisme van Rakosi, een fazal van Stalin, was iedereen een potentiële verklikker en op klagen over de staat stonden zware straffen: deportatie, ontslag of zelfs detentie. Niet dat vader zich liet intimideren. Hij luisterde onder een deken naar Radio Vrij Europa en een keer liet hij zelfs de vlag achter tijdens een communistische feestdag. Dat was erg gevaarlijk.Alle inwoners van Boedapest kregen een adres door, waar zij rode en Hongaarse vlaggen moesten ophalen. Daarmee moesten zij lopen in de parade. Ik was een jaar of acht en liep met vader mee. Na een kilometer of twee kreeg vader er genoeg van. Hij schoof een donker portaal in, liet zijn vlag achter, wachtte een half uur en liep vervolgens, omstandig achter zich om kijkend, naar huis.Toch had ik niet het gevoel dat vader ongelukkig was met zijn werk. Hij verdiende weinig, maar was betrekkelijk vrij om zijn tijd zelf in te delen en bedrijven te bezoeken, waarvoor hij belangstelling had.Na onze aliya in 1956 kon hij in Israël moeilijk werk vinden. Hij solliciteerde bij de opera als violist, maar werd niet aangenomen. Hij kocht uiteindelijk met behulp van de familie een winkeltje in Rechov Sokolov in Holon en werd fotograaf. Het bleek heel wat anders om voor je hobby te fotograferen of er je parnose mee te moeten verdienen. In een kleine, ongeventileerde ruimte drukte hij dag in dag uit foto’s af voor slechts luttele prutot. Aan het einde van de dag was hij doodop en hij verdiende nog minder dan in Hongarije.We konden onmogelijk leven van wat hij verdiende en dat maakte mijn moeder radeloos en depressief. Zij probeerde hem zo min mogelijk te belasten met haar zorgen, want hij had het al zo zwaar en verlangde hopeloos terug naar Boedapest.Mijn bijdrage aan deze uitzichtloze situatie was zoveel mogelijk wegzijn van huis, nooit om zakgeld vragen en ruzie maken met mijn zus en haar vriendinnen, zodat mijn ouders van hun dagelijkse zorgen werden afgeleid.Eerdere columns van Smuel vindt u in het archief van de rubriek Samenleving en identiteit.