Orthodox en feministe

De Amerikaanse Blu Greenberg voorspelt dat er vrouwelijke rabbijnen zullen komen in de moderne orthodoxie, maar zij pleit ook voor het behoud van rituele verschillen. En: "Als je op reis bent, weet je niet altijd waar je eindigt."

Greenberg maakte zondag even een tussenstop in Amsterdam, op haar reis van het heilige land naar de Verenigde Staten. Er was een gezellige avond georganiseerd op de joodse Scholengemeenschap Maimonides, ter gelegenheid van de 75e verjaardag van Bloeme Evers, een van de oprichtsters van de orthodox-joodse vrouwengroep Deborah in 1978.Het middelpunt van de avond was Blu Greenberg (70), al dertig jaar een vooraanstaande feministe in joods Amerika. Ze behaalde een doctoraal joodse geschiedenis aan de Yeshiva University, een doctoraal in de klinische psychologie van de City University in New York en ze schreef On Women and Judaism en How to Run a Traditional Jewish Household.Ze is onder meer president van de Jewish Orthodox Feminist Alliance en getrouwd met de bekende rabbijn Irving (‘Yitz’) Greenberg. Het koppel heeft vijf kinderen en een groeiend aantal kleinkinderen.Voordat Greenberg de zaal toespreekt zwaaien de twee feministes van he t eerste uur elkaar eerst enige lof toe. Bloeme Evers is zeer verguld met de komst van Blu: "Je was altijd mijn rolmodel." Blu laat zich ook niet onbetuigd over Bloeme: "Zoveel wijsheid onder een sjeitel." De dames zijn duidelijk aan elkaar gewaagd (hun namen zijn allebei afgeleid van het Jiddisje ‘Blimmele’ – bloem).Greenberg geniet hier grote populariteit. Er zijn kennelijk veel mensen die haar kennen, want ze wordt familiair met "Blu" aangesproken. In orthodoxe kring wordt Greenberg zowel hogelijk geprezen als fel bekritiseerd, maar een vrouw die vrome ingetogenheid en onafhankelijk denken met zoveel intelligentie weet te combineren moet, daar is men het wel over eens, onmiskenbaar een traditioneel-joodse ziel hebben.Greenberg riep het publiek op tot solidariteit met de staat Israël, waar ze net heeft rondgereisd: "Het is een ongelofelijk wonder. Het leven gaat gewoon door, ondanks de oorlog, maar het wordt enorm gewaardeerd als de joodse broeders en zusters uit de galoet een bezoek komen brengen. De mensen waren zo emotioneel. Neem het vliegtuig naar Israël als je de kans krijgt."Volgens Greenberg is het een van de verdiensten van het orthodox feminisme dat sommige vrouwen nu Talmoed leren: "Mijn moeder groeide op in de jaren ’20, op de Lower East Side. Zij en haar vier zusters leefden een vroom leven, maar ze gingen niet naar een joodse school. Haar broers gingen naar het Cheider en pas na haar huwelijk ging ze naar de University of Washington. Zelf was ik dik in de twintig toen ik een Talmoed openmaakte en mijn dochters begonnen op dezelfde jonge leeftijd te leren als hun broers. Dat vonden ze opmerkelijk genoeg vanzelfsprekend."Toch is de vermeerdering van kennis niet bij het feminisme, maar in de Tora-wereld begonnen. Greenberg: "In de afgelopen eeuw gingen steeds meer vrome meisjes op niveau joods en seculier leren; in het Beth Ja’acov schoolsysteem, in de Hirschiaanse traditie en in de Tora oeMesora scholen. Maar het feminisme van de jaren zeventig heeft boeken geopend die voor vrouwen eerder gesloten bleven. Alles moest bestudeerd kunnen worden en zo denk ik er nog over. Voor mij is ‘feministe’ nog steeds een eretitel. Dankzij het feminisme is dit de meest geleerde generatie ooit. Er zijn scholen gekomen als Matan en Nishmat, voor volwassen vrouwen, en Lindenbaum en Pelech zijn middelbare scholen waar meisjes ook de traditioneel joodse vakken krijgen.""Op Toragebied gebeurt er zo veel in Israël – dat is ook een van de wonderen van de tijd. Ook Ethiopische vrouwen zijn gaan leren. Ze komen uit een gemeenschap waar de jongens de Tora bestuderen, en niet de Talmoed. En dan moesten ze nog met zeven jongens een boek delen. Sommigen konden het Hebreeuws op de kop lezen,