Hoe zwaar weegt de stem van de Duitse joden?

67 miljoen Duitsers zullen op 22 september hun stem uitbrengen voor de nieuwe bondskanselier. Onder hen een minderheid van 30.000 joden.

De belangrijkste joodse krant van Duitsland, de Jüdisch-Allgemeine Wochenzeitung, die stem geeft aan de kleine joodse gemeenschap, is erin geslaagd de aandacht te trekken van de beide kanselierskandidaten. Volgens sommigen is dat niet zo vreemd, aangezien de joodse Duitsers tot op de dag van vandaag, alleen al door hun hoor- en zichtbare aanwezigheid, niet-joodse Duitsers wijzen op de morele plicht de door de Nazi’s begane misdaden niet uit de herinnering te wissen. Het is met de grootst mogelijke tegenzin dat joden hun symboolfunctie accepteren.Ondanks de grote druk die op de beide politici wordt uitgeoefend hebben zowel Schroeder als Stoiber de tijd genomen om enige vragen van de Jüdisch-Allgemeine Wochenzeiting te bantwoorden. Onder meer werd gevraagd waarom joden voor een van beiden zouden moeten stemmen, of de kandidaten bijzondere voornemens hebben t.a.v. de joodse gemeenschap en wat, in hun optiek, het effect is geweest van de eenzijdige, naar antisemitisme riekende uitspraken van FDP-vicevoorzitter Jürgen Mollemann in de relatie tussen joden en niet-joden.Hoofdredacteur Judith Hart: "De antwoorden waren voorspelbaar. Antisemitisme wordt categorisch veroordeeld, alle partijen bezwoeren dat joodse immigranten uit Rusland op alle noodzakelijke steun konden rekenen bij hun integratie in de Duitse maatschappij, en dat de loyaliteit aan Israël onverminderd sterk is, zonder overigens daarbij het recht van de Palestijnen op een eigen staat uit het oog te verliezen.In hoeverre de stemmen van de joodse kiezers werkelijk gewicht in de schaal zullen leggen staat nog te bezien. De FDP lijkt een slechte keus, gezien de uitlatingen van Jürgen Mollemann, maar ook de keus voor Gerhard Schroeder ligt niet echt voor de hand, ook al was hij vrijwel direct ter plaatse toen in de zomer van 2000 de synagoge in Düsseldorf in brand gestoken was. De bondskanselier heeft te kennen gegeven bereid te zijn een vredesmacht naar het Midden-Oosten uit te zenden, waarmee hij voorbij gaat aan de gevoelens van in Israël wonende overlevenden van de holocaust. Hij is niet van zins de Verenigde Staten te steunen in de plannen Irak aan te vallen, en speelt daarmee in op nog altijd bestaande anti-oorlogssentimenten.De vraag is of het er voor de joodse gemeenschap in Duitsland werkelijk toe doet wie de verkiezingen zal winnen. Voor sommigen speelt alleen een rol of er naar ze geluisterd zal worden als er voor hen iets gedaan moet worden.Maar de meerderheid van de Duitse joden voelt zich wel degelijk aangesproken als er belangrijke joodse onderwerpen als vreemdelingenhaat, de positie van Israël en zeker ook de wijze waarop met de holocaust en de overlevenden ervan wordt omgegaan aan de orde komen. Joodse kiezers moeten zich bewust zijn van de mogelijkheden die zij hebben als het gaat om het overbruggen van de kloof tussen politieke woorden en daden. Aan die bewustwording is de afgelopen tijd met name in de media stevig gesleuteld.Een bron van zorg is de snel afnemende kennis en gevoelens van betrokkenheid bij Duitsers van de na-oorlogse generatie als het gaat over de Nazi-tijd en de gevolgen daarvan voor de joodse gemeenschap. In het verlengde daarvan ligt het feit dat er een hardnekkig beeld van ‘de jood’ blijkt te bestaan, volgens een door het opinieweekblad "Der Spiegel" onder 1000 Duitsers gedaan onderzoek. Zo vond 44% van de zestig-plussers dat joden in de wereld een te grote invloed hebben, terwijl van de jongeren (18-29 jaar) slechts 16% die mening is toegedaan.Voor de kanselierskandidaten is de stem van de joodse kiezers in eigen land van marginaal belang, maar voor het oog van de wereld des te belangrijker: als joden tonen vertrouwen in Duitsland te hebben, groeit het vertrouwen van de wereld mee.En er is geen politicus die dat in de waagschaal wil stellen.