Israël wacht vergeefs op de terugkeer van zijn held

Na de succesvolle lancering van het ruimteveer met Israëls eerste astronaut aan boord, twee weken geleden, twijfelt niemand meer aan een succesvolle afloop. Wat kan er nog mis gaan?

De weinige kijkers naar de directe uitzending zien in de televisiestudio de voormalige luchtmachtcommandant, Eitan Ben-Eliyahu, de man die kolonel Ilan Ramon persoonlijk voor de ruimte-missie heeft uitgekozen. Ook Ramons 79-jarige vader, Eliezer Wolferman, zit achter de tafel met gasten. Hij vertelt hoe hij een paar dagen eerder in het NASA-hoofdkwartier via een videoverbinding met zijn zoon heeft gesproken, samen met diens vrouw en de kleinkinderen. De kinderen hadden hun vader nog lachend gevraagd onderweg naar de landingsbaan een paar loopings te draaien. Wolfermans gezicht straalt van verwachting. Dan komt er een verslaggever in Florida in beeld, die meldt dat alle verbindingen met de shuttle zijn verbroken. De bejaarde man blijft uiterlijk onbewogen. "De bemanning is zo getraind dat ze ook zonder contact met de grond de shuttle veilig kan landen," zegt hij vol vertrouwen. Maar er komt meer slecht nieuws en als we terugkeren in de studio is Wolfermans stoel leeg en staan Ben-Eliyahu de tranen in de ogen.Op het terras van het strandpaviljoen roeren zich de mobiele telefoons. Vrouwen slaan in ontzetting de handen voor de ogen. Mannen kijken verslagen voor zich uit. Dan beginnen de gesprekken en is iedereen ineens familie van elkaar. "Ilan is dood. Hoe is het mogelijk? Kan er bij ons nooit eens iets goed aflopen?" is de teneur van menige jammerklacht. Iemand herinnert zich dat de in 1986 verongelukte Challenger ook een Joodse astronaut aan boord had. "Misschien horen Joden niet in de ruimte. Misschien is dit een waarschuwing van God," zegt zijn buurvrouw op een toon die verraadt dat ze het bijna gelooft.Tot het zaterdag vreselijk mis ging wist bijna niemand in Europa, en zelfs in de Verenigde Staten, dat er een ruimtemissie aan de gang was. Na meer dan honderd lanceringen zijn de reizen van het ruimteveer bijna routine geworden. Alleen in Isral is de vlucht van de Columbia van het begin tot het rampzalige einde nauwlettend gevolgd. Ilan Ramon was immers niet zomaar een astronaut. De 48-jarige kolonel-vlieger had een respectabele staat van dienst in de Isralische luchtmacht. Hij was actief in de Libanese oorlog en was de jongste in de groep F-16 piloten die in 1981 de Iraakse kernreactor verwoestte. Op een oefenvlucht kwam hij ooit in volle vlucht in botsing met een andere straaljager en hij dankte zijn leven alleen aan zijn snelle reactie en zijn schietstoel. Zaterdag was er geen ontsnapping mogelijk.Meer nog dan zijn luchtmachtverleden was het Ramons persoonlijkheid die de Isralische bevolking aansprak. Ook zijn Amerikaanse mede-astronauten waren in interviews voorafgaand aan de lancering van Columbia vol lof over hun niet uit zijn evenwicht te brengen, altijd even vriendelijke Israëlische collega."Het Israëlische volk beschouwde hem als een nationaal symbool, als een persoonlijke gezant, als een vertegenwoordiger van broederschap en trots, als een man die de Staat Isral en de Joodse traditie eer aan deed," zei opperrabbijn Jisrael Meir Lau in een "in memoriam". Ramon zag zichzelf ook als de verpersoonlijking van een nationale droom, zij het in alle bescheidenheid. Zijn laatste woorden tot het Israëlische volk, in een radio-interview: "Als de raketmotoren tot ontbranding komen, gaan we de ruimte in. Niet alleen ik, maar jullie allemaal."Ramon beschouwde zich niet als religieus, maar hij hechtte waarde aan Joodse tradities – zelfs in de ruimte wijdde hij de sabbat in – en aan de geschiedenis van het Joodse volk. Onder de tien voorwerpen die hij meenam in de Columbia waren plaquettes van de staat Israël en de Israëlische luchtmacht. Speciale waarde kende hij toe aan een tekening van de aarde, gezien vanaf de maan, door een in Auschwitz vermoorde Tsjechische jongen