Parsja 17 a&b Jitro

Deze week geeft Rabbijn Evers u ondermeer stof tot nadenken aan de hand van de tien geboden, de decaloog.

Was de berg Sinaï een bestemming of slechts een tussenstation?"Op deze dag kwamen de Joden naar de woestijn de Sinaï " (Sjemot 19:1). De Maharal van Praag (einde 16e eeuw) stelt dat de Tora hier afwijkt van de normale stijl. In feite had er moeten staan: "En zij reisden van Refiediem en zij kwamen naar Sinaï ". De Maharal legt uit dat de stijlvorm: "En zij reisden van X en zij kwamen aan te Y" door de Tora gereserveerd wordt om de verschillende tussenstadia in de reis van Egypte naar Kana’an aan te geven. De berg van Sinaï was echter veel meer een eindstation, een duidelijke bestemming van het Joodse volk. De Tora geeft dit aan door een speciale stijlvorm, waardoor duidelijk wordt dat hier een speciale bestemming bedoeld is.Vrijwillige of gedwongen acceptatie?Volgens Rasjie (1040-1105) vond het verbond tussen G’d en Israël (zie Sjemot 24:1-11) twee dagen voor het daadwerkelijke geven van de Tora plaats. Reeds voor de Tora-wetgeving beloofde Israël de geboden na te volgen: "Alles wat G’d gesproken heeft zullen wij doen en gehoorzamen". Een totale, onvoorwaardelijke aanvaarding. Toch heeft de Talmoed een andere lezing. Daar wordt verteld dat G’d de berg Sinaï over de hoofden van het Joodse volk boog op de dag dat de Tora werd gegeven en Hij zei hen: "Als jullie de Tora accepteren dan is alles oké. Maar als dat niet het geval is zal het hier jullie graf zijn (B.T. Sjabbat 88a). Waarom werd de Tora aan het joodse volk opgedrongen en waarom hebben ze die niet vrijwillig willen accepteren?Het antwoord van de MidrasjDe Midrasj Tanchoema – een befaamde Toraverklaring – legt uit dat, toen het joodse volk de Tora aanvaardde met de woorden ‘wij zullen doen en wij zullen gehoorzamen’, dat een onvoorwaardelijke acceptatie was van ‘alles wat G’d had gezegd’. Op dat moment echter waren de joden nog niet zover dat ze ook de voorschriften, die later zouden worden uitgevaardigd door de Rabbijnen, aanvaardden. Ze wilden zichzelf en alle toekomstige generaties daar niet aan binden, hoewel ze wel bereid waren zich onvoorwaardelijk te voegen naar het woord van G’d Zelf. Ze konden zich moeilijk voorstellen, dat de Rabbijnse verordeningen en instellingen even bindend zouden zijn als het Tora-woord. Voor eens en voor altijd werd duidelijk gemaakt welke belangrijke positie de Tora-geleerden in Klal Jisraël zouden innemen om wetgevend en rechtsprekend op te treden.Rabbi Ovadja di BertinoroRabbi Ja’akov Kaminetzky (20e eeuw, Amerika) benadert de bovenstaande vraag op een totaal andere manier. Hij refereert aan het commentaar van Rabbi Ovadja di Bertinoro (15e eeuw, Italië) op de Spreuken der Vaderen (1:3) waar die schrijft: ‘Hoewel iemand G’d kan dienen uit liefde, moet men Hem ook dienen uit ontzag. Iemand die uit liefde G’d dient zal de geboden met grote ijver uitvoeren, terwijl iemand die G’d uit vrees dient, oppassend zal zijn ten aanzien van de verboden.’ Bertinoro legt uit dat iemand die G’d met liefde dient aangezet wordt tot handelen, terwijl iemand die G’d vreest passiever blijft. Liefde voor G’d brengt ons tot uitvoering van de geboden, ontzag voor het Opperwezen resulteert in een terughoudende attitude wanneer de Tora dingen verbiedt. Voor een volledige beleving van ons Jodendom hebben we beide gevoelens nodig: liefde en ontzag.Terug naar de MaharalDe Maharal van Praag geeft een duidelijk antwoord op de openingsvraag. Hij legt uit dat als G’d de Tora aan het joodse volk gegeven had enkel op basis van vrijwilligheid, de latere generaties de Tora zouden kunnen verwerpen met de claim, dat de voorouders de Tora slechts op basis van hun eigen voorkeur hadden aanvaard. We zouden kunnen stellen, dat de Tora eigenlijk alleen bij toeval bij ons terecht gekomen was en dat dat niet onze levensbestemming is. We zouden kunnen menen dat