Antisemitische dominee vooralsnog niet geschorst

De antisemitische preek die in maart 2005 werd gehouden door dominee Mos in de Messiaskerk in Wassenaar, heeft tot grote beroering geleid binnen de Protestantse Kerk en de Joodse gemeenschap. In zijn uiteenzetting voerde ds. Mos ‘de Jood’ op als verrader, ‘silent killer’ en iemand die ‘het heil voor geld verkwanselt’. Ook beweerde hij dat Hitler ‘op bijbelse bodem stond’ in zijn ideeën over Joden.

Het CIDI, dat de preek in bezit heeft gekregen via een verontruste kerkganger, vindt dat de predikant op non-actief moet worden gesteld. Vorige maand echter concludeerde een commissie, ingesteld door het lokale kerkbestuur, dat de preek weliswaar ‘tegen antisemitisme aanschurkt’, maar dat er geen reden is Mos te schorsen. Volgens secretaris Nico Visscher is het moeilijk een afgewogen oordeel te geven. "Je moet dit in de context van de hele preek zien. We kunnen niet beoordelen of dit theologisch verenigbaar is. Dat laten we uitzoeken door theologen."

Prof. Simon Schoon, hoogleraar verhouding jodendom-christendom aan de Theologische Universiteit Kampen, is eenduidig in zijn oordeel: hij noemt de preek ‘door en door antisemitisch’. "De uitlatingen van ds. Mos zijn ontoelaatbaar. De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) heeft verklaard onopgeefbaar verbonden te zijn met Israël. Dan zou een predikant wel beter moeten weten." Volgens prof. Schoon zijn in de gewraakte preek bijbelteksten en geschriften van de theoloog Miskotte uit hun verband gerukt en verkeerd toegepast op de gemeente. De hoogleraar plaatst vraagtekens bij het optreden van de kerkenraad van de Messiaskerk en de landelijke PKN, omdat Mos nog steeds achter de inhoud van zijn preek staat. Volgens Schoon hadden de organen direct moeten stellen dat de preek niet kon.

De PKN heeft als volgt gereageerd op het persbericht dat CIDI naar aanleiding van het incident publiceerde: "Het landelijk bestuur van de kerk kan formeel nog geen uitspraak doen over de kwestie, aangezien deze thans op plaatselijk en classicaal niveau wordt behandeld. (…) De landelijke ambtelijke organisatie van de Protestantse Kerk kan en wil pas formeel spreken nadat het lokale en regionale behandel-traject daartoe aanleiding heeft gegeven. Dat is nu niet het geval. (…) De landelijke kerk voelt zich enigszins overvallen door de CIDI-publicatie, die geen rekening mee houdt met datgene wat er in het afgelopen jaar reeds is gezegd en gebeurd. Het CIDI heeft haar persbericht niet met de kerk besproken en dit evenmin aangekondigd. De door de kerk gewaardeerde dialoog met Israël, waarvan de visienota van de PKN getuigt, wordt op deze wijze evenmin bevorderd."

Opmerkelijk is dat Bert Schüssler, de tweede predikant van de Messiaskerk, een aantal jaar als predikant heeft gewerkt in de christelijke nederzetting Nes Ammim in Noord-Israël. Het dorp streeft dialoog na met het Joodse volk vanuit de overtuiging dat de wortels van het christendom in het jodendom liggen. Schüssler zei onlangs over de kwestie: "Die preek was verwerpelijk. Ik schaam me ervoor dat we dit als kerk niet zelf konden oplossen, maar dat de Joodse gemeenschap dit aan de orde moest stellen." Een aantal kerkleden is al weggebleven, volgens kerkganger Marnix Krop. "Schüssler nam terecht afstand van de preek. Ik kan nog altijd stemmen met mijn voeten en naar een andere kerk gaan."

De kerkenraad van de Messiaskerk zal nog bekendmaken wat het definitieve besluit rond de kwestie zal zijn.