Dichter Saul van Messel, pseudoniem van de in Winschoten geboren joodse historicus Jaap Meijer, staat centraal op zondag 6 maart tijdens Het jaar van Winschoten … en het Oldambt. Tevens wordt op die datum wordt een tentoonstelling geopend over de geschiedenis van de joodse gemeenschap van Winschoten.
Evelien Gans, hoogleraar en schrijfster van de nog uit te komen
dubbelbiografie over Jaap en Ischa Meijer, opent de middag om 14.30 uur
met de lezing Fantoompijn, over de haat-liefde verhouding van Jaap
Meijer met Winschoten. Vervolgens is het tijd voor Bie Laangs,
een muzikaal eerbetoon aan de poezie van Saul van Messel. De gedichten
van Saul van Messel zijn op muziek gezet en worden vertolkt door Ellen
Dijkhuizen, piano. Eppe Bodde, tenor, zingt.
Om 16.00 uur zal Hans Gerritsen, gedeputeerde van Welzijn en Cultuur van de provincie Groningen de expositie Terug naar Sodom,
met Saul van Messel openen. In deze expositie wordt het verhaal van de
joodse gemeenschap van Winschoten verteld aan de hand van het leven van
Jaap Meijer en geillustreerd met poezie van Saul van Messel. Tot half
mei is Terug naar Sodom, met Saul van Messel te bezichtigen in De
Klinker, Winschoten. Daarna verhuist de expositie naar het
Veenkoloniaal Museum in Veendam.
Het jaar van Winschoten … en het Oldambt staat in het teken van de
geschiedenis van Winschoten, haar joodse geschiedenis, de culturele
rijkdom en de toekomst van Winschoten en het Oldambt.
Jaap Meijer/Saul van Messel werd in 1912 geboren te Winschoten in een
arm orthodox-joods gezin. Op tienjarige leeftijd verloor hij zijn
vader. Jaap Meijer kreeg de steun van de joodse gemeenschap om op
dertienjarige leeftijd voor rabbijn te studeren aan het Nederlands
Israëlitisch Seminarie te Amsterdam. Meijer ging ook geschiedenis
studeren en promoveerde als laatste joodse student in 1941 bij Jan
Romein. Jaap Meijer trouwde met Liesje Voet en zij kregen een zoon,
Ischa. Van 1943 werd het echtpaar Meijer met zoon Ischa opgepakt en via
kamp Westerbork op transport gesteld naar Bergen-Belsen. De ervaringen
in het concentratiekamp heeft Jaap Meijer nooit onder
woorden willen brengen, zijn alter ego Saul van Messel laat er af en
toe iets over los.
Na de oorlog kreeg het gezin nog twee kinderen, Mirjam en Job.
Jaap Meijer was onder meer geschiedenisdocent en privaatdocent in de
joodse geschiedenis. Ook schreef hij poezie, in het Nederlands, het
Hebreeuws, maar vooral in het Gronings, de taal
van zijn jeugd. Deze gedichten zijn over het algemeen kort, zeer
beeldend, scherp verwoord. Identiteit is in het werk en in het
leven van Jaap Meijer een telkens terugkerend thema. Maar even
vanzelfsprekend schreef hij
poetisch over de liefde. “Het Gronings, de taal van rauwe klei en de
woeste zee; zo basaal als de taal van het Hooglied”, aldus Jaap Meijer.
In 1993, een paar maanden na de dood van zijn vrouw, overleed Jaap Meijer.
Omstreeks 1970 barstte Jaap Meijer los in een stroom van gedichten
