Het ongeluk met het ruimteveer Columbia op 1 februari 2003, waarbij ook de Israëlische astronaut Ilan Ramon de dood vond, bezorgde de Praagse jongen Petr Ginz wereldfaam. Op 8 februari, ruim 60 jaar nadat Ginz in Auschwitz werd vermoord, is zijn dagboek, een rijke verzameling aantekeningen, verhalen, gedichten, tekeningen en aquarellen, in boekvorm uitgegeven.
De twee notitieboeken waarin Ginz in 1941 en 1942 zijn belevenissen in
het door de nazi’s bezette Praag optekende, kwamen in 2003 op een
zolder in de Tsjechische hoofdstad boven water. Toch kende vrijwel
niemand de naam Petr Ginz.
Maar sinds het ongeluk met de Columbia is de jongen in de Tsjechische
Republiek nu al op diverse manieren duurzame roem vergund: het stadje
Litomerice noemt een straat naar Ginz, de beroemde tekening en een
portret van Petr Ginz werden onlangs op een Tsjechische postzegel
vereeuwigd en een planeetje tussen Mars en Jupiter dat in februari 2000
werd ontdekt door een Tsjechische astronoom heeft, met toestemming van
de International Astronomical Union, de naam Petr Ginz gekregen.
In de archieven van het Holocaustmuseum in Jeruzalem worden al jaren enkele
dagboekaantekeningen, verhalen, tekeningen en linoleumsnedes bewaard. Een paar ervan zijn te zien in de online tentoonstelling van Yad Vashem).
Kort voor de lancering van de space shuttle vroeg Ramon, zelf zoon van
Holocaust-verlevenden, Yad Vashem iets uit te kiezen dat hij mee zou
kunnnen nemen op zijn ruimtereis als eerbetoon aan de slachtoffers van
de Shoa. Het museum gaf de austronaut een copie van Ginz’
Maanlandschap, een linoleumsnede die de toen 14-jarige jongen maakte
vlak voor hij in augustus 1942 naar Theresienstadt werd gedeporteerd.
Aan het begin van de oorlog slaagden de ouders Ginz erin het merendeel
van het werk van Petr bij een vriend onder te brengen zonder dat aan
het jongere zusje Eva te vertellen. Het meisje kwam samen met haar
broer in 1942 in het kinderhuis in Theresienstadt terecht, haar broer
Petr werd in september 1944 naar Auschwitz gedeporteerd en daar
vermoord.
Eva slaagde erin een paar dagboekpagina’s en een science fiction
verhaal tot het einde van de oorlog bij zich te houden. Na de
communistische staatsgreep van 1948 verliet Eva Ginzova
Tsjechoslovakije en woont sindsdien in Israël.
Het huis in Praag waar de doos met het werk van Petr Ginz was verstopt
werd na de dood van de vriend verkocht. Voor de nieuwe eigenaar Jiri
Ruzicka was de publiciteit na het drama met de Columbia aanleiding om
nog eens goed te kijken naar de zes vergeelde
schriften die hij bij het uitmesten van de zolder in een doos had
gevonden. Het spoor naar Israël en Yad Vashem was daarna snel gevonden.
Ruzicka verkocht de inhoud van de doos voor een flink bedrag aan de
zuster van Petr Ginz, Chava Pressburger.
Een vriend van de familie Ginz vertelt dat de jongen door iedereen werd
bewonderd. “Het was een geweldige vent met een onverzadigbare
nieuwsgierigheid die wilde alles leren wat er te leren was.” Het beeld
van de rusteloze genie wordt versterkt door de wijze waarop Ginz in
Theresienstadt, waar hij de laatste twee jaar van zijn leven
doorbracht, wist te overleven.
Ginz las alles wat los en vast zat, zelfs toen de toegang tot de boeken
die in beslag genomen waren bij de gevangenen in Theresienstadt steeds
moeilijker werd. Hij leerde zichzelf Engels, werkte aan een
Tsjechisch-Esperanto woordenboek, tekende landkaarten en verdiepte zich
in geschiedenis. Hij verzon een alfabet om gevoelige imformatie mee op
te schrijven, zoals de plaats in de voering van zijn jas waar zijn
ouders geld hadden verborgen, of hoe zijn tante hem
