Het vijfde boek van paus Johannes Paulus II heeft nog voor verschijnen bij joodse organisaties tot heftige reacties geleid. De katholieke kerkvorst vergelijkt in ‘Memoria e identita’ abortus met de Holocaust.
Het persbureau Associated Press kreeg delen van het boek vroegtijdig in
handen, waardoor joodse organisaties al voor de presentatie op 23
februari al lucht gekregen hadden van de pauselijke vergelijking tussen
de volkerenmoord op de joden tijdens WO II en abortus.
Voor Paul Spiegel, de voorzitter van de Centrale Raad voor de Joden in
Duitsland, zijn de holocaust-passages genoeg om het boek met de grond
gelijk te maken. Onlangs nog heeft Spiegel de aartsbisschop van Keulen,
kardinaal Meisner, heftig aangevallen. Deze had een vergelijking gemaakt had tussen de holocaust en de
abortuswetgeving. Dat de paus nu dezelfde vergelijking maakt, bewijst
volgens Spiegel dat de Kerk “niet begrijpt dat er een geweldig groot
verschil is tussen een mechanische volkerenmoord en datgene wat vrouwen
met hun lichaam doen”. Bij de joodse afkeuring voegen zich liberale en
groene politici. De liberale voorman Guido Westerwelle spreekt van een
“ontstellende morele wanprestatie”. De groene politicus Volker Beck
noemt de pauselijke uitspraken over het homohuwelijk “ophitsing”.
Het afgelopen woensdag gepresenteerde boek Herinnering en Identiteit;
gesprekken op de drempel van de millennia is door de uitgever de
politiek-filosofische erfenis van de paus genoemd. De achterliggende
bedoeling van het werk lijkt de Oost-Europese landen te waarschuwen
voor het nihilisme dat het Westen domineert. Het is de weergave van
gesprekken van Johannes Paulus met de Poolse filosofen Krysztof
Michalski en Jozef Tischner. Hierin kijkt de paus terug op zijn
ervaringen in de twintigste eeuw, inclusief de moordaanslag door Ali
Agca, en op de strijd tegen nazisme en communisme en die voor het leven.
De ergernis van de Duitse joden en politici richt zich vooral op de
pauselijke aandacht voor de wettelijke basis van de holocaust. “Het was
een legaal gekozen parlement dat Hitler aan de macht bracht”, schrijft
de Heilige Vader. “Diezelfde Reichstag gaf Hitler toestemming voor de
politieke invasie van Europa, voor de creatie van concentratiekampen en
voor het invoeren van de zogenaamde ‘definitieve oplossing’ van het
joodse probleem. Dat betekende de uitroeiing van miljoenen zonen en
dochters van het volk Israël.” Dan trekt de paus de vergelijking met de
huidige westerse democratieen. “De meest directe associatie die gewekt
wordt is de abortuswet”, aldus de paus. “Parlementen die zulke wetten
afkondigen moeten er zich van bewust zijn dat zij openlijk in conflict
komen met de wet van God en de natuurwet.”
Verder veroordeelt Johannes Paulus de pogingen van het Europese
Parlement om het homohuwelijk als alternatief voor het gezin te
presenteren. Hij oppert dat hier “misschien achterbakser en meer
verholen, opnieuw een ideologie van het kwaad aan het werk is, die
probeert zelfs de mensenrechten te misbruiken tegen de mensen en het
gezin”.
De paus richt zijn aandacht op landen met een katholieke meerderheid
die van de Sovjetoverheersing en het communisme bevrijd zijn. De
Heilige Vader constateert dat die nu weerstand moeten bieden aan de
geseculariseerde cultuur van West-Europa. Centraal-Europa dreigt
volgens hem zijn identiteit te verliezen “als het onkritisch de invloed
ondergaat van de negatieve culturele patronen die in het Westen worden
verspreid”. De paus evalueert de strijd tegen het communisme, die
“geleid heeft tot spirituele groei”. Dat is te danken aan het feit “dat
bepaalde waarden die belangrijk zijn voor het menselijk leven, minder
ondergewaardeerd werden dan in het Westen”. In die regio i
