Op 10 januari 2005 verleent de Universiteit van Amsterdam tijdens de jaarlijkse Dies-viering een eredoctoraat aan de Franse cineast, journalist, filosoof en uitgever Claude Lanzmann. Ter gelegenheid van deze gebeurtenis organiseert de Universiteit van Amsterdam op 11 en 12 januari de conferentie Stemmen uit het hart van de duisternis.
Deze conferentie beweegt zich rond drie thema’s: het werk van Lanzmann, de betekenis van de getuigenis in de geschiedschrijving en de individuele en sociale herinnering en de vraag naar de grenzen en mogelijkheden van de representatie van deze geschiedenis, met name in de literatuur en de film.
Lanzmann is internationaal vooral bekend geworden als regisseur van Shoah, een meer dan negen uur durende film over ‘de stemmen en gezichten van slachtoffers, daders en omstanders’ van de nazistische vernietigingspolitiek. Temidden van alle documentaires en speelfilms die over dit thema zijn gemaakt, neemt Lanzmanns werk een unieke positie in. Op zondag 9 januari zal Shoah in het Filmmuseum/ Cinerama te zien zijn.
Programma dinsdag 11 januari
Het symposium opent met een podiumgesprek met Claude Lanzmann, waarin hij zal reflecteren op de manier waarop zijn documentaire ontvangen is. Het middagprogramma staat in het teken van de rol en positie van de getuigen en de getuigenis in het naoorlogse Nederland. Ido de Haan, hoogleraar geschiedenis in Utrecht, zal spreken over de manier waarop men in Nederland in de jaren 50 en 60 met de overlevenden is omgegaan. Hierna worden twee Nederlandse documentaires vertoond, ieder gevolgd door een gesprek met de maker. Louis van Gasteren maakte in 1969 Begrijpt u nu waarom ik huil?, een documentaire waarin het grote publiek voor het eerst werd geconfronteerd met de psychische gevolgen van de kampervaringen. Philo Bregstein’s Dingen die niet voorbijgaan (1970) handelt over de Jacques Presser, de Amsterdamse historicus en auteur van Ondergang (1965). Historica Dienke Hondius besluit de middag met een lezing over de rol van de omstanders in en na de Tweede Wereldoorlog.
Programma woensdag 12 januari
De ochtendlezingen op woensdag 12 januari gaan in op de rol en betekenis van de getuigenis, zowel vanuit persoonlijk en sociaal als wetenschappelijk perspectief bezien. Universiteitshoogleraar Abraham de Swaan belicht in op de betekenis van de getuigenis in de individuele en sociale herinnering, terwijl Johannes Houwink ten Cate, hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies zal ingaan op de betekenis van deze bronnen in de geschiedschrijving. Het middagprogramma is geheel gewijd aan de manier waarop de ervaring van de kampen worden verbeeld en verteld in de kunsten. Het eerste deel daarvan bestaat uit een drietal lezingen, van de Nijmeegse literatuurwetenschapper Hans Ester, de Oostenrijkse onderzoekster en hoogleraar te Antwerpen Vivian Liska en de Nijmeegse publiciste en hoogleraar Etty Mulder. Het thema wordt afgesloten met een debat over de grenzen van representatie. De vraag of het mogelijk is de nazistische vernietiging in woorden of beelden te vatten, is een terugkerend thema in het culturele debat. Lanzmann is hier erg uitgesproken over en heeft zich meer dan eens negatief uitgelaten over dramatische films als Schindler?s List en andere historische reconstructies. In deze sessie zal niet alleen worden gedebatteerd over de grenzen van de verbeelding en de vertelling, met name in de kunsten, maar ook over de mogelijkheid nieuwe wegen in te slaan en andere middelen te ontwikkelen. Filmmaker Philo Bregstein, hoogleraar Film- en televisiewetenschap Thomas Elsaesser, filmmaakster Tamar Ravid en striptekenaar Eric Heuvel zullen aan de discussie o.l.v. Maarten Doorman deelnemen.
Meer informatie en reserveringen:
De conferentie zal plaatsvinden in de
