In de achtertuin in de Middelburgse Herenstaat, precies op de plek waar de oude synagoge ooit stond, verrees in 1994 een nieuwe sjoel. Wat bedacht was als museum werd een nieuw begin voor de joodse gemeenschap in de Zeeuwse stad.
Ook al heeft ze het meeste zelf niet meegemaakt, Rachel Herz vertelt
over het verleden alsof ze erbij was. “Eeuwen geleden, in 1705, mocht
de synagoge niet opzichtig zijn. Daarom werd het niet meer dan een
kerkje, verscholen in een achtertuin. In de oorlog sloegen de Duitsers
er hun in beslag genomen radio’s op, tot een Engelse granaat in 1944
het dak verwoestte. Na de bevrijding keerden weinig joodse overlevenden
terug. De synagoge raakte totaal in verval.” Een paar stenen muurtjes,
stevig begroeid inmiddels, daar konden de joden niet terecht, vertelt
de secretaris van de Joodse Gemeente. “We verkasten naar
achterafzaaltjes in cafe’s, waar we soms tussen kerstbomen zaten te
bidden.”
Totdat een chirurg er in 1986 werk van maakte. De synagoge werd
herbouwd: maandenlang werd er met kruiwagens door het smalle straatje
af en aan gereden. Zes jaar later was het godshuis klaar. Minder
somber, met een helblauw plafond en grote ramen.
Voorzitter Micha de Vries zag het al voor zich: dit zou een museum
worden en meer niet. Maar dat was niet het geval. “Integendeel zelfs.
Er kwamen steeds meer mensen samen.
Hele families kwamen hier op
vrijdag sjabbat vieren. De joodse gemeenschap bloeide weer.”
Herz: “Het bijzondere is dat we samen voor die opbloei zorgden. Dan
zaten we bij Hebreeuwse les en ging het de hele tijd van ‘Oh ja, zo
moest dat!’ – ook bij onszelf. We onderwezen elkaar.”
Inmiddels zijn veertig mensen aangesloten bij de joodse gemeenschap.
Zelfs negerjoden en Chinese joden. Een hechte club, al zegt Herz het
zelf. “Is er iemand ziek, dan zorgen we voor diegene. We helpen elkaar.
De drempel ligt laag.”
Dat geldt ook voor andersgelovigen. Bij open dagen komen ze uit alle
religies. Met christelijke en islamitische organisaties onderhoudt De
Vries regelmatig ‘mozaïekoverleg’. Er worden ideeën uitgewisseld en de
actualiteiten komen aan bod. “Zeker nu interessant. Toch zijn er geen
spanningen. Ook leden zijn niet bang voor aanslagen, zoals twee maanden
terug in Aalten. Je kunt daar niet voor thuisblijven.” Om te vieren dat
de synagoge tien jaar bestaat, is er van 7 tot en met 15 december een
Joodse Week in Middelburg. Die bestaat onder meer uit een expositie,
een traditionele kosjere maaltijd en wijnproeverij van kosjere wijn in
het gebedshuis. Daar mag iedereen aan meedoen.
Bron: www.pzc.nl, 13 november 2004
Zie ook: De Middelburgse Synagoge
