In bibliotheek Ets Chaim in Amsterdam worden voor korte tijd een aantal topstukken uit de unieke collecties ritueel zilver, textiel, boekdrukken en manuscripten van de Portugese Synagoge tentoongesteld.
Bibliotheek Ets Haim-Livraria
Montezinos is de oudste nog
functionerende joodse bibliotheek ter wereld.
De tentoongestelde objecten weerspiegelen
vier eeuwen oude cultuur van de Sefardische joden in Amsterdam, een glansrijke
cultuur met een boeiende geschiedenis, die veel heeft bijgedragen aan de joodse
cultuur van Nederland en de stad Amsterdam.
Het unieke aan hun
geschiedenis is, dat de Sefardiem naast het proces van het hervinden van hun
joodse identiteit, ook zeer actief deelnamen aan de omringende omgeving. Zij behielden
hun tradities terwijl zij, vanaf hun komst in de zeventiende eeuw, tegelijkertijd veel contacten legden met kunstenaars,
geleerden, handelslieden en overheden.
In het negentiende-eeuwse
decor van de Bibliotheek worden temidden van de vele oude boeken en manuscripten,
de mooiste objecten in kleine vitrines uitgestald. Een tiental studenten van de
Universiteit van Amsterdam, die Museumkunde als minor kozen, hebben de
tentoonstelling met behulp van een conservator van het Joods Historisch Museum
samengesteld. Ze hebben gekozen voor vijf verschillende thema?s: identiteit,
wisselwerking met en intergratie in de Nederlandse samenleving, internationale
contacten, schenkers en opdrachtgevers en tot slot de specifiek Sefardische
beeldentaal.
Ook al hadden zij
daarvoor een minimaal budget en te weinig tijd, het resultaat is absoluut verrassend.
Hoogtepunten vormen uniek
edelsmeedwerk uit de Gouden Eeuw, zeldzaam ceremonieel textiel uit Perzië,
India en China en belangrijke historische documenten zoals het
ontwerp-reglement op de vestiging van de joden in de Republiek door Hugo de
Groot.
Een greep uit de vele
objecten:
Onder de oudste objecten bevinden zich vier Taça?s,
collecteschalen voor Poeriem (1637-1684) Ze werden door verschillende Nederlandse
zilversmeden vervaardigd. Het waren oorspronkelijk seculiere objecten
(drinkschalen) met niet-joodse voorstellingen, zoals zeedieren, erop.
Ook prachtig is een
gouden Jad uit de 19e eeuw, met zilver en diamant bewerkt,
geschonken ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de Esnoga, die nog
steeds bij iedere Bar Mitswa, alle feestdagen en Shabbat Nachamoe wordt
gebruikt. Op een andere zilveren Jad staan de woorden: Fez Kodesh,
oftewel: Heilig gemaakt gegraveerd.
Het is even wennen aan de
Sefardische termen die je bij de vitrines: een Ponteiro is een Jad, een Capa een
Toramantel, een Faixa een Torawikkel en een Chanoekilje een Chanoekia.
Ook de Chanoekilje van
Abraham Farar uit 1629 wordt nog ieder jaar gebruikt. In 1630 schonk Farar deze
Chanoekia met Hebreeuwse en Portugese opschriften aan Beth
