Nieuw leven voor Burense synagoge

Het pandje aan de Knipstraat deed van 1804 tot 1890 dienst als synagoge. Nu is het eigendom van de gemeente Buren, die er een nieuwe bestemming als kunsttempeltje aan heeft gegeven.

De argeloze wandelaar door het historische centrum van Buren zal het waarschijnlijk ontgaan dat het pand met de twee boogvormige ramen vroeger een synagoge herbergde. Alleen de straatnamen Jodenkerkstraatje en Jodenkerkplein herinneren aan de periode dat er in Buren een joodse gemeente was. Vermoedelijk waren het de marktdagen en de paardenmarkt die al in de 15e eeuw uit Duitsland afkomstige joden naar Buren lokten. Daardoor kan Buren tot de oudste joodse gemeentes van ons land gerekend worden. In het mediene-archief van het Joods Historisch Museum is te lezen dat de sjoeldiensten aanvankelijk in privé-huizen werden gehouden. Het huidige synagogegebouw aan de Kniphoek (Oranjestraat) werd in 1804 aangekocht: een gebedsruimte in één van de huizen in de stadsmuur. Tegenover het pand bevinden zich het Jodenkerkstraatje en het Jodenkerkplein. De synagoge werd in 1864 gerenoveerd, maar is na 1890 niet meer in gebruik geweest. De joodse gemeenschap hield in 1900 op te bestaan, toen het laatste joodse gezin de gemeente verliet. In naam werd de joodse gemeente Buren bij die van Tiel gevoegd. In 1968 werd de ruimte gerestaureerd en ging het dienst doen als expositieruimte, galerie en vergaderruimte. In 1900, bij het vertrek van het laatste joodse gezin, hield de gemeenschap op te bestaan. Officieel werd de joodse gemeente in 1906 bij die van Tiel gevoegd. De synagoge werd aan het begin van deze eeuw verkocht en was aanvankelijk als pakhuis in gebruik. Na een restauratie in 1968 functioneert het gebouw nu als vergader- en expositieruimte. In 2001 heeft de gemeente Buren bepaald dat de voormalige synagoge en de joodse begraafplaats tot het historisch cultureel erfgoed van de stad behoren en derhalve onder haar verantwoordelijkheid vallen. Toen de voormalige eigenaar in december 2001 te kennen gaf het synagogegebouw te willen verkopen heeft de gemeente Buren het pand aangekocht, en vervolgens ter beschikking gesteld aan de Culturele Raad Buren. Die had wel oren naar het voorstel temeer daar de gemeente Buren een subsidie toezegde waardoor het huurbedrag wordt gedekt. De kosten voor energie moeten worden opgebracht door de huuropbrengsten die ontvangen wordt van de tijdelijke gebruikers van het pand, d.w.z. de kunstenaars en culturele instellingen. Daarnaast wordt beeldend kunstenaars en ambachtslieden die gebruik maken van de ruimte gevraagd een klein (kunst)werk af te staan voor een jaarlijkse veiling. De opbrengst komt ten goede aan de synagoge.Het kunsthuis is drie dagen per week open (vrijdag en zaterdag van 10 tot 17 uur en zondag van 13 tot 18 uur).