De Schaffelaar is niet alleen de moeite waard vanwege de voor Nederland unieke arcghitectuur, het landgoed heeft ook een joodse geschiedenis.
Bij het horen van de
naam Barneveld denkt iedereen aan kippen en eieren of misschien aan de
sprong van Jan van Schaffelaar. Dat Barneveld een uniek landhuis bezit
is minder bekend. De Schaffelaar is een prachtig landgoed en de
architectuur van ‘t kasteel is nergens in Nederland in deze vorm en
omvang te vinden. Bovendien is de Schaffelaar met het omvangrijke park
één van de weinige nog complete landgoederen in Nederland.
De
Gemeente Barneveld heeft huis De Schaffelaar in 2002 overgedragen aan
Geldersch Landschap, waarmee kasteel en goed weer als eenheid worden
beheerd. In april 2004 wordt het startsein gegeven voor een groot
restauratieproject van het park. Dit heugelijke feit vormt de
aanleiding voor het Veluws Museum Nairac te Barneveld om samen met
Geldersch Landschap een expositie te organiseren: De Schaffelaar op de
schop: een nieuwe toekomst voor een oud landgoed.
Grootschalige restauratie in beeld
De
tentoonstelling geeft een beeld van de voorgenomen restauratie. Wat het
meest in het oog springt is de herbouw van de oranjerie die in de jaren
20 van de vorige eeuw verloren ging. Als theeschenkerij zal deze
oranjerie een blijvende trekpleister worden van Barneveld en van De
Schaffelaar in het bijzonder. De beschoeiing van de waterpartijen wordt
onder handen genomen, diverse eilanden worden opgeschoond, het grand
canal wordt weer watervoerend gemaakt en er worden vier nieuwe bruggen
aangelegd. Ook is er aandacht voor de lanen en de bloemenheuvel die
worden hersteld en het oorspronkelijk beeld van Hercules op het
14-lanenpunt dat wordt gereconstrueerd.
Door middel van
schilderijen, ontwerptekeningen, foto?s, tuinbeelden, bouwfragmenten en
de aangrijpende video over het verblijf van 600 joden op het kasteel
tussen december 1942 tot september 1943 wordt een beeld geschapen van
het bewogen verleden en de veelbelovende toekomst van landgoed De
Schaffelaar.
Rijke geschiedenis
Zoals ieder landgoed heeft
ook De Schaffelaar een rijk en gevarieerd verleden. Het oudst bekende
bouwwerk, een door een slotgracht omgeven kasteel, is waarschijnlijk
door de Spanjaarden in 1585 verwoest. In de 18de eeuw verrees er een
schitterend landhuis in opdracht van Lucas Willem Baron van Essen met
een voor Gelderland ongekende stijl en luxe. Dit huis brandde in de
winter van 1800 volledig af.
Op 1 april 1852 werd de eerste
steen gelegd door Jasper Hendrik Baron van Zuylen van Nievelt van het
huidige ?kasteel?. De neo-Tudor stijl werd indertijd niet door iedereen
gewaardeerd en de bekende landschapsarchitect J.T.P. Bijhouwer vond het
destijds maar een lelijk gebouw. Tegenwoordig denkt men daar heel
anders over en behoort De Schaffelaar tot de Top-100 van de Nederlandse
bouwkundige monumenten.
Op zaterdag 3 april om 14.00 uur vindt er
een voorjaarswandeling plaats op landgoed De Schaffelaar onder leiding
van de boswachter van het Geldersch Landschap. De wandeling duurt ruim
twee uur. Zowel de geschiedenis van het landgoed en de flora en fauna
komen aan bod.
Kosten: donateurs Geldersch Landschap gratis;
volwassenen ? 2,25, kinderen ? 0,45. Belangstellenden kunnen zich
aanmelden bij Veluws Museum Nairac.
De Schaffelaar op de schop zaterdag 20 maart t/m 5 juni 2004.
Geopend dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, op zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur.
Veluws Museum Nairac Langstraat 13, Barneveld bereikbaar vanaf A30, afslag Barneveld
Meer informatie:
Veluws Museum Nairac, tel. 0342-415666, museumnairac@introweb.nl en www.nairac
