Op Onafhankelijksdag zal de prestigieuze Israël Prijs worden uitgereikt aan Lia van Leer, oprichtster van de cinematheek in Haifa en Jeruzalem.
?Het is een grote eer voor mij en ik ben erg blij? was de reactie van
Lia van Leer, nadat minister van onderwijs en cultuur Limor Livnat haar
telefonisch had ingelicht.
?Voor mij is deze prijs een beloning voor al het werk wat ik in de
cinematheek heb gestoken en voor alles wat hier, in de cinematheek, nog
steeds gebeurt. Iedere morgen ga ik naar de cinematheek, werk er tot
laat in de avond en geniet nog iedere dag?, zegt Lia.
Van Leer, 80 jaar, kwam in 1940 vanuit de Roemeense provincie
Bessarabië naar Israël om haar zuster te bezoeken. Ze is sindsdien niet
meer weggegaan.
Acht jaar later ontmoette ze piloot en technicus Wim van Leer, met wie ze niet veel later trouwde en in Haifa ging wonen.
?Er was geen televisie in die tijd? zegt van Leer, ? maar wij haddden
een 16 mm film projector, een cadeau van mijn schoonvader. Iedere
vrijdag inviteerden wij vrienden om film te komen kijken. Ons huis was
het meest populaire huis in Haifa?.
Mede door deze populariteit richte het echtpaar van Leer in 1955 de ?Good
Film Club? op in de Pe?er bioscoop in Haifa. Iedere maand vertoonden
zij daar films die zij hadden gekocht tijdens hun reizen naar
filmfestivals in New York, Parijs, Londen en andere wereldsteden. Door
de populariteit van de club moest keer op keer naar een andere en
grotere lokatie worden gezocht, totdat de filmclub uiteindelijk terecht
kwam in het Rotschildhuis in Haifa, waar nog steeds de filmclub is
gevestigd.
Van Leer, die steeds zorgde voor zoveel mogelijk verscheidenheid in de
films die de filmclub vertoonde en inmiddels ook clubs had in Tel Aviv
en Jeruzalem, kreeg gaandeweg meer contacten met filMdistribeteurs en
-producenten.
Langzamerhand groeide haar filmcollectie, en in 1961 startte het
echtpaar het Israëlisch Film Archief. Op dit moment omvat de collectie
90% van alle Israëlische films en ruim 20.000 copieën van
filmklassiekers vanuit de gehele wereld, waarbij natuurlijk veel films
die, vanuit verschillende standpunten belicht, de relatie laten zien
tussen het joodse volk en Israël.
Het archief herbergt verder onder meer de belangrijke ?Carmel Journals?
en honderden copieën van filmposters die sinds 1930 in Israël zijn
verschenen.
Begin 2004 is het complete archief van de Israël Film Service
overgebracht naar het Israëlisch Film Archief, enkele honderden films
vanaf 1950 zijn nu in de Jeruzalemse cinematheek in goede handen.
In 1973 begon Lia van Leer de cinematheek in Haifa, en toen zij en haar
echtgenoot in 1975 naar Jeruzalem verhuisden startte zij ook daar een
cinematheek, in de wijk Beit Agron.
Dank zij een schenking van 1 miljoen dollar van de Ostrovsky Foundation
uit Parijs kon vijf jaar later, in 1980 de bouw beginnen van de nieuwe
cinematheek in de Gehinom Valley, waar de cinematheek thans is
gevestigd.
?Ik vond deze locatie toen ik aan het wandelen was nadat ik een huis
had gevonden in Yemin Moshe. Ik zag de ruïne op die plek en wist
onmiddelijk dat daar de nieuwe cinematheek zou moeten komen, een plek
met een schitterend uitzicht op de Oude Stad van Jeruzalem met al haar
mystiek. Ik nodigde burgemeester Teddy Kolek uit om naar de locatie te
komen kijken. Ik herinner me dat hij toen vroeg wat een cinematheek
eigenlijk was. Ik legde hem uit dat een cinematheek een soort
filmmuseum is, een museum voor films. Iedereen verklaarde mij
voor gek, omdat ik een cinematheek wilde bouwen op een plek die zo ver
verwijderd was van het centrum van Jeruzalem, maar ik wist en voelde
dat dit de enige plek was waar een cinematheek kon worden gebouwd?.
In 1983 was Lia van Leer jurylid van het prestigieuze filmfestival van
Cannes. De glitter en glamour spraken h
