Daartoe hebben ruim dertig specialisten uit dertien landen een voorstel geformuleerd om het Ladino en de ermee verbonden cultuur te behouden.
Enige honderden mensen uit de gehele wereld hebben het afgelopen
weekeind in Parijs het eerste UNESCO congres rondom het Ladino, de
sefardische tegenhanger van het jiddisch, bijgewoond.
Het Ladino is in de loop der tijd verrijkt met woorden en begrippen uit
de landen waar de in de 15e en 16e eeuw uit Spanje verbannen joden zich
vestigden. Ladino wordt wereldwijd thans nog door ca. 200.000 mensen
gesproken, de helft daarvan woont in Israël.
In Israël worden taalcursussen Ladino gegeven aan vier universiteiten,
één middelbare school en in het volwassenen-onderwijs.Tijdens het
congres waren er symposia gewijd aan het taalkundig erfgoed, de
liederen, spreekwoorden, volksverhalen en culinaire tradities, en werd
er door diverse sprekers nadrukkelijk gepleit voor de conservering van
het “Judeo espagnol”, zoals het Ladino in het Ladino wordt genoemd.
Yusuf Altintash, de uitgever van Shalom, een krant die zowel in het
Turks als in het Ladino verschijnt, besprak de situatie van het Ladino
in Turkije, waar 99% van de ca. 20.000 Turkse joden Spaanse voorouders
hebben.
De directeur van het Joods Museum in Saloniki in Griekenland, Erika
Perahia-Zemour, verontschuldigde zich dat zij geen Ladino spreekt, en
vervolgde haar verhaal over de Ladino-collectie van het museum in…
vloeiend Ladino! Er waren UNESCO-vertegenwoordigers uit Bulgarije, de
Dominicaanse Republiek, Frankrijk, Duitsland, Israël, Italië, Portugal,
Roemenië en Spanje en ook uit de Verenigde Staten en Servië.
Het congres werd mede georganiseerd door Jean Carasso, de uitgever van
‘La Lettre Sepharade’, een in Parijs uitgegeven tweetalige krant, en
Moshe Shaul, de vice-voorzitter van Israël’s Nationale Autoriteit voor
Ladino-cultuur. Shaul: “De UNESCO is de laatste tijd meer
geïnteresseerd geraakt in de conservering van uitstervende talen. Alle
deelnemers aan het congres hopen dat ons onvervangbare culturele
erfgoed met morele, maar liefst ook met financiële steun behouden kan
blijven.
“Yitzhak Eldan, UNESCO-ambassadeur voor Israël, vertelde dat de organisatie van het congres enige jaren in beslag had genomen.
“Er was binnen de UNESCO een tamelijke vijandige houding ten opzichte
van Israël. Daardoor was het erg moeilijk was om financiële steun te
krijgen. Desondanks kreeg het project in november 2001 het groene licht.
Het congres werd besloten met de opstelling van een voorstel voor de
opleiding van leraren Ladino, en er zullen grammatica’s, lesboeken en
een woordenboek worden samengesteld.
De uitgave van boeken, kranten en tijdschriften moet worden
gestimuleerd; daarvoor zou een gespecialiseerde uitgeverij in het leven
geroepen moeten worden. Liederen, spreekwoorden en volksverhalen moeten
worden vastgelegd en gecatalogiseerd.
Op het internet bestaat een chatgroep die zich uitsluitend van Ladino bedient, te vinden op Ladinochat.
Voor wie geïnteresseerd is in Ladino muziek: THE LADINO MUSIC HALL
