NIK: Parsja 30 a&b Emor

“Spreek tot de kinderen Israëls en zeg tegen hen: de feesttijden van HaSjeem, die u zult uitroepen als heilige samenkomsten, dit zijn Mijn feesttijden. 3. Zes dagen mag arbeid verricht worden, maar op de zevende dag zal er volkomen Sjabbat zijn: een uitroeping tot heiliging; geen enkele arbeid mogen jullie erop verrichten, het is een Sjabbat voor Hasjeem in al uw woonplaatsen. 4. Deze zijn de feesttijden van HaSjeem, uitroepingen tot heiliging, die U op hun bepaalde tijd zult uitroepen” (Wajikra 23: 2-4).Hoofdstuk 23 van Wajikra geeft een overzicht van alle Jamiem Toviem van het Joodse jaar. Pesach, Sjawoe’ot, Rosj Hasjana, Jom Kippoer, Soekkot en Sjeminie Atzeret worden alle vermeld in dit hoofdstuk. De verwijzing naar Sjabbat lijkt niet erg op z’n plaats. Wellicht is dit de reden, dat de openingsvers bijna letterlijk wordt herhaald in vers 4, na de verwijzing naar de Sjabbat. Het lijkt erop alsof de Tora wil zeggen dat de draad wederom wordt opgepakt. Waarom wordt de inleidende tekst voor de Jamiem Toviem onderbroken met Sjabbat?Verschil Sjabbat-Jom TovEr is een fundamenteel verschil tussen Sjabbat en Jamiem Toviem. Sjabbat herinnert ons aan de schepping van de wereld en is voor eeuwig gefixeerd op de zevende dag van de week; niets op aarde kan dit patroon doorkruisen. De Jamiem Toviem worden echter op een flexibelere wijze vastgesteld. Toen het Sanhedrien ? het hoogste joodse rechtscollege ? nog bestond, kon men schrikkeljaren instellen door het toevoegen van een extra maand Adar (dit gebeurde om verschillende redenen o.a. om ervoor te zorgen dat de Jamiem Toviem op hun juiste datum vielen (Pesach moest in de lente vallen en Soekkot in de herfst) of om ervoor te zorgen dat de joden die onderweg naar Jeroesjalajiem niet verder konden vanwege de slechte toestand op de wegen, toch op tijd in Jeroesjalajiem konden zijn of omdat de Pesachoffers niet op tijd klaargemaakt konden worden omdat er onvoldoende tijd was om de ovens te repareren. De belangrijkste reden was echter om het joodse maanjaar te harmoniseren met het zonnejaar, zodat Pesach en Soekkot altijd op de juiste tijd zouden invallen. Het Sanhedrien baseerde het recht om een extra schrikkelmaand in te stellen op de pesoekiem 2 en 4 “die U zult uitroepen”).Even belangrijkRasjie (1040 – 1105) formuleert de vraag als volgt: “Wat heeft Sjabbat te doen met de Jamiem Toviem?”. Het antwoord luidt: men had kunnen denken dat de Jamiem Toviem minder belangrijk zijn dan de Sjabbat; daarom worden ze naast elkaar behandeld om aan te geven dat het ontwijden van de Jamiem Toviem even ernstig is als het ontwijden van de Sjabbat. Het in acht nemen van de Jamiem Toviem wordt vergeleken met het naleven van de Sjabbatrust.Maar waarom had men kunnen menen, dat de Jamiem Toviem minder belangrijk zijn dan Sjabbat?Man-made en toch geen tweede plaatsDe negentiende-eeuwse commentator Malbiem geeft aan dat dit veroorzaakt wordt door het feit, dat de maanden en dus ook de datum van de Jamiem Toviem door het Sanhedrien worden vastgesteld, terwijl de Sjabbatdag onwrikbaar vaststaat. Feit blijft, dat zij niet `man-made’ zijn, maar dezelfde graad van kedoesja (heiligheid) hebben als de vaste Sjabbat hoewel zij flexibel qua datum zijn. Nachmanides, een commentator uit de 13e eeuw, suggereert echter dat de verwijzing naar Sjabbat in pasoek 3 ons duidelijk wil maken dat de Sjabbat niet de tweede plaats inneemt wanneer dat deze samenvalt met Jom Tov.De Gaon van WilnaDe Gaon van Wilna (18e eeuw) geeft een originele verklaring waardoor het hele probleem van `Sjabbat tussen de Jamiem Toviem’ beantwoord wordt. Hij verklaart, dat vers 3 niet op Sjabbat slaat, maar in feite op alle feestdagen van de Joodse kalender.”Zes dagen mag er arbeid verricht worden” slaat op de zes dagen van het jaar wanneer wij Jom Tov vieren volgens de Tora. Noodzakelijke werkzaamheden ter verhoging van de feestvreugde mogen worden vervuld (zoals koken en dragen), alleen dienstwerk is op Jom Tov verboden. Deze J